Als een baby in de baarmoeder overlijdt, tijdens de zwangerschap dood geboren wordt of kort na de geboorte overlijdt, beleef je als ouders een van de moeilijkste momenten in je leven. Wat komt er allemaal op je af? Wil je onderzoek laten doen naar je kind (obductie)? Hoe kun je op je eigen manier afscheid nemen van je baby en hoe doe je aangifte van de geboorte van je kind? Hoe kun je goed voor jezelf zorgen, tijdens de kraamtijd en daarna, en steun zoeken?
Afscheid nemen van je baby
Je moet afscheid nemen van een kind dat je al lang in jouw buik zat of in de buik van je geliefde. Je kind zat waarschijnlijk al in je hart en in je beeld van de toekomst. Dat kan het afscheid ingrijpend maken.
- Veel mensen vinden het fijn om hun kind als het net is overleden, nog een tijd vast te houden. En hem of haar goed te bekijken. Dat is vaak niet zo eng als je misschien zou denken. Ga af op je gevoel en neem afscheid op je eigen manier.
- Je kunt je baby als je dat wilt, zelf wassen en aankleden na de geboorte.
- Als herinnering kun je foto’s maken. Soms laten mensen afdrukken maken van de handen of voetjes van hun kind. De verpleegkundige in het ziekenhuis kan daarbij helpen.
- Bedenk of bespreek of je je kind voor de begrafenis of crematie wilt laten zien aan familieleden of andere mensen die dichtbij je staan. Het kan een steun voor je zijn als zij de baby gezien hebben.
Lees meer adviezen in de brochure ‘Afscheid nemen van je baby’ van Stille levens.
Onderzoek naar overlijden baby (obductie)
Als niet duidelijk is wat de oorzaak is van het overlijden, bespreekt de arts soms met jou of jullie of je overleden kind verder mag worden onderzocht. Dit heet obductie. Jij en je eventuele partner bepalen zelf of je dit onderzoek wilt. Het kan gaan om verschillende soorten onderzoek.
Meer informatie vind je in de brochure ‘Onderzoek na overlijden baby’ van Stille levens.
Aangifte doen na overlijden baby
Als je kind voor, bij of snel na de geboorte overlijdt, kun je de baby aangeven bij de burgerlijke stand (na 24 weken zwangerschap is geboorteaangifte verplicht). Je krijgt dan een geboorteakte met de aantekening ‘levenloos geboren’. Op Rijksoverheid.nl lees je hier meer over.
De partner van degene die bevallen is doet meestal de aangifte bij de gemeente. Wanneer er geen partner is of de partner kan geen aangifte doen, kan iemand anders die bij de bevalling was dit ook doen.
Bij het aangeven van je kind moet je meenemen:
- Een verklaring van overlijden. De verklaring moet ondertekend zijn door een arts.
- Bij een zwangerschap van minder dan vierentwintig weken heb je een verklaring nodig van een geneeskundige, waaruit de duur van de zwangerschap blijkt.
Als de aangifte is gedaan, krijg je een formulier waarop staat dat begraven of cremeren is toegestaan. Deze toestemming is verplicht voor kinderen die geboren zijn na een zwangerschap langer dan vierentwintig weken.
Naast de aangifte kun je ook kiezen om jouw baby te laten registeren als persoon in de BRP (Basisregistratie Personen). Dit kan sinds 2019, ook als je baby eerder is overleden, maar het is niet verplicht. Zie ook Registreren in de BRP – Stille Levens.
De begrafenis of crematie van jouw baby
Vanaf een geboorte bij 24 weken zwangerschap, moet een kind volgens de wet worden begraven of gecremeerd.
- Er zijn veel mogelijkheden om het ritueel aan te passen aan jullie wensen en aan het kind. Een mooi gedicht, een ritueel met bloemen of ballonnen, een mandje of een wit kistje, het kan allemaal. Kijk wat het best bij jullie zelf past.
- Het organiseren van een uitvaart vraagt veel kracht en aandacht voor details. Je kunt hierbij hulp krijgen van de uitvaartverzorger. Die weet ook wat gebruikelijk is en wat er allemaal kan. Om te bedenken hoe jij/jullie het willen doen, kan het helpen om te kijken wat andere ouders in dezelfde situatie gedaan hebben. Er zijn ook uitvaartorganisaties die gespecialiseerd zijn in de uitvaart van een baby.
- Je kunt kiezen voor een uitvaart in zeer besloten kring, of voor een uitvaart waar juist veel mensen bij zijn. Kijk naar wat je aan kunt en wat je als steun ervaart. Je kunt er ook voor kiezen een begrafenis of crematie te houden in kleine kring en later nog eens bij elkaar te komen met meer mensen.
Lees voor meer informatie de brochure ‘Uitvaart van je baby’ van Stille levens.
Het verdrietige nieuws delen
Als je al een kind of meer kinderen hebt, verliezen zij hun broertje of zusje. Wat dat voor hen betekent ligt ook aan hun leeftijd. Praat er over, openheid is belangrijk. Kinderen voelen het vaak aan als er iets voor hen wordt weggehouden. Vertel je kinderen wat er gebeurd is op een manier die past bij hun leeftijd. Laat ze, als ze dat willen, hun overleden broertje of zusje zien en eventueel aanraken. Probeer vragen zo goed mogelijk te beantwoorden.
Als je mensen die dicht bij je staan vertelt dat je je kind verloren hebt, en hoe het allemaal verlopen is, kan dat emotioneel zijn, maar ook helpend. Soms helpt het keer op keer vertellen wat er gebeurd is, ook om het tot je door te laten dringen.
Mensen met wie je een minder hechte band hebt, kun je in één keer inlichten, bijvoorbeeld door middel van een rouwkaart of een advertentie.
Kraamtijd na verlies van je kind
Als je als bevallen moeder weer thuis komt uit het ziekenhuis, is het belangrijk om rustig aan te doen. Je hebt veel verdriet en moet ook nog herstellen van de bevalling.
Vaak heb je als je baby is overleden voor of vlak na de bevalling, recht op kraamzorg. Dit kun je navragen bij je zorgverzekeraar of de kraamzorginstantie.
Misschien wil je graag vertrouwde mensen zien. Misschien trek je je liever nog even terug. Ga uit van jouw eigen behoeften en geef die zoveel mogelijk aan.
- Als je een partner hebt, kan hij of zij misschien de eerste periode thuis zijn. Kan dat niet, of heb je geen partner, dan kun je misschien een vertrouwd familielid of vriend(in) vragen bij jou te zijn, als je dat wilt.
- Wil je bezoek ontvangen of niet? Wil je telefoontjes opnemen of liever apps krijgen en kaartjes? Ga af op je eigen gevoel en geef dit zo duidelijk mogelijk aan.
- Te veel en lang bezoek kan soms zwaar zijn. Probeer van tevoren aan te geven tot wanneer je bezoek kan blijven. En als er iemand bij jou thuis is, vraag diegene dan op tijd aan te geven dat jij weer rust nodig hebt.
- Als je zegt wat je concreet nodig hebt op dat moment, krijgen mensen ook de kans om iets voor je te doen waar je echt wat aan hebt. Het kan ook om praktische dingen gaan. Misschien is het nu moeilijk om je op bepaalde dingen te concentreren of om te koken. Ook daar kun je hulp bij vragen. Al is het maar dat je de buurvrouw vraagt om een pan soep te maken voor familie die van ver komt.
Steun van andere mensen
Aan het begin zie je waarschijnlijk alleen mensen die dichtbij je staan. Mensen zullen vaak luisteren en met je meeleven. Dat kan heel helpend zijn.
Als je weer meer buitenshuis komt, kom je ook andere mensen tegen die je minder goed kent. Ze kunnen heel aardig zijn. Misschien kom je ook mensen tegen die het niet zo goed begrijpen, je uit de weg gaan of onhandige opmerkingen maken. Vaak komt dit door hun onmacht. Je kunt lastige gesprekken gerust stoppen of kort houden. Je bent niemand iets verplicht.
Je voelt vaak snel aan door wie je je gesteund voelt. Richt je op die mensen. Voel je niet verplicht op iedereen te reageren of met iedereen af te spreken. De keus is nu aan jou.
Je kunt ook emotionele steun en herkenning krijgen bij ouders die ook een kind verloren hebben bij een lotgenotencontactgroep. Kijk voor informatie, advies en steun eens op Stille Levens.nl
Verdriet en rouw om je overleden baby
Zeker de eerste periode na het overlijden van je baby, zal in het teken staan van het verlies. Je zult op veel momenten in gedachten bij je kind zijn. Intens verdriet en leegte kunnen overheersen. Soms ook ongeloof: is dit echt gebeurd? Ook is het heel normaal om twijfel en boosheid te voelen.
Je kunt door het verlies en verdriet slecht voelen. En bijvoorbeeld geen zin hebben om te eten, slecht slapen of je somber en onrustig voelen. Dit kan bij het rouwen horen, maar als de klachten lang blijven bestaan, vraag dan advies aan je huisarts.
Mensen rouwen verschillend. Als je een partner hebt, zul je dat misschien merken. Het is belangrijk om die verschillen te begrijpen en te accepteren. Soms zie je bijvoorbeeld dat de een veel behoefte heeft om zich te uiten en de ander juist moeilijk kan praten over het verlies. Als er veel verschil is in de manier waarop jullie rouwen, is het goed om ook steun te zoeken bij anderen.
Het verschilt per persoon wanneer je je leven en werk weer op kunt pakken. Voor de één is bijvoorbeeld werk al snel een prettige afleiding, voor de ander is het nog te veel. Veel mensen houden na een groot verlies als dit een tijd moeite met concentreren. Of ze voelen zich heel moe. Dat is allemaal normaal.
Vaak werkt het beter om het verdriet toe te laten en niet weg te stoppen. Als dat gaat, kun je proberen je leven stap voor stap weer op te pakken.
Contact met zorg na overlijden baby
De huisarts en de verloskundige, die ook bij de zwangerschap en de geboorte betrokken waren, zullen je ondersteunen bij het afscheid nemen en de rouwverwerking. Vaak vragen zij ook na of je behoefte hebt aan contact en hulp, en je kunt het ook vragen.
De jeugdgezondheidszorg krijgt het ook te horen als je kind is overleden en zullen hier rekening mee houden. Als je nog een kind hebt en je komt bij de jeugdgezondheidszorg, kun je ook met hen praten over het verlies en over wat het met je doet.
Mogelijk heb je ook een nagesprek met de de gynaecoloog of de kinderarts om alles rond het overlijden van je baby na te bespreken. Je kunt dit gesprek ook zelf aanvragen. Teruggaan naar het ziekenhuis en de gynaecoloog of kinderarts weer zien, kan moeilijk zijn. Maar het kan wel helpen bij het rouwproces.
Soms hoor je tijdens dit gesprek meer over wat er bekend is over het overlijden van je kind. je kunt ook vragen bespreken waar je misschien over nadenkt zoals: Was er iets dat je had kunnen doen? Heeft je kind geleden?
Wanneer je te veel opziet tegen het gesprek met de kinderarts, kun je ook vragen of het gesprek met je huisarts kan worden gevoerd. Stel gerust alle vragen die je op je hart hebt, welke vragen je ook hebt.
Weer zwanger worden?
De beslissing om weer zwanger te proberen te worden na het overlijden van je baby is niet altijd makkelijk te nemen. Hoe maak je deze keuze en hoe kun je begeleid worden in je nieuwe zwangerschap? Lees erover in de brochure Zwangerschap na het verlies van je baby.
Informatie en steun na overlijden baby
- Stille Levens.nl – informatie en steun van ouders die te maken krijgen met het overlijden van hun baby
- Achterderegenboog.nl – steun en aandacht voor kinderen bij rouwverwerking
- Contactgroep Zwangerschapsbeëindiging (CZB) – contact tussen ouders die een gewenste zwangerschap hebben afgebroken van een kind met een ernstige aandoening.
