Is jouw kind te vroeg, te licht of ziek geboren? Dan loopt de groei en ontwikkeling van jouw kind misschien anders. Het is heel verschillend per kind wat je kunt verwachten op welke leeftijd. Hoe kun je je kind op weg helpen met leren praten, eten en bewegen?
Ontwikkeling volgen met gecorrigeerde leeftijd
Bij het volgen van de ontwikkeling van je te vroeg geboren kind wordt rekening gehouden met het aantal weken dat hij of zij te vroeg geboren is. Dit heet gecorrigeerde leeftijd. Een voorbeeld: je baby is geboren met 30 weken zwangerschap. Dat is 10 weken te vroeg. Je trekt dan 10 weken (2,5 maand) af van zijn leeftijd vanaf de geboorte.
Om te weten wat je kunt verwachten, houd je de gecorrigeerde leeftijd aan. Bijvoorbeeld wanneer je baby ongeveer gaat kruipen. Of wanneer hij of zij toe is aan het eerste groentehapje. Houd de gecorrigeerde leeftijd altijd in je achterhoofd als je iets leest over de ontwikkeling van kinderen, ook op deze website. Dit doe je tot je kind 2 jaar is.
Als je kind bij 37 weken of meer is geboren, hoef je de leeftijd niet te corrigeren.
Wat kan anders zijn in de ontwikkeling van te vroeg geboren kinderen?
Moeite met oogcontact
Te vroeg geboren baby’s maken minder oogcontact. Dat is normaal, want je baby moet veel prikkels verwerken. Langzaam gaat je kind kijken naar licht en naar jullie. Hij of zij breekt het oogcontact sneller af en kijkt vaker en sneller weg dan een op tijd geboren kind. Dat vind je misschien moeilijk, maar het ligt niet aan jou. Dring niet aan, maar geef je baby de tijd. Merk je dat je baby met aandacht gaat rondkijken, hang dan een speelmobiel in de box. Dingen met veel contrast zijn leuk om naar te kijken.
Veel persen en kreunen
Het lijkt of je baby moeite heeft met poepen, maar dat is lang niet altijd zo. Het is niet bekend waarom te vroeg geboren kinderen zo persen en kreunen. Op tijd geboren kinderen doen dit ook wel. Misschien heeft je baby moeite om prikkels te verwerken. Dan kan het fijn zijn voor hem of haar om dicht bij je te zijn, bijvoorbeeld in een draagdoek. Het is niets om je zorgen over te maken. Je kunt er over praten met de jeugdgezondheidszorg.
Lang huilen
Te vroeg en te licht geboren baby’s huilen met een schellere stem dan op tijd geboren baby’s. Het klinkt heel doordringend. Dat is soms moeilijk om mee om te gaan. Kijk eerst of er een reden is voor het huilen. Honger, een vieze luier of darmkrampjes bijvoorbeeld. Je kind kan ook huilen om de indrukken van de dag te verwerken en spanning kwijt te raken. Huilen is de taal van je baby: je baby maakt duidelijk dat hij of zij je nodig heeft. Negeer je baby niet door hem of haar te laten huilen. Probeer je baby te troosten.
Probeer welke tips tegen huilen werken voor jouw kind. Probeer iets een tijdje. Doe niet elke dag iets anders. In het ziekenhuis had je huid-op-huid-contacten. Doe dat thuis ook, liefst op vaste momenten.
Leren drinken duurt soms langer
Sommige kinderen weten niet hoe ze moeten beginnen met drinken. Ze schudden met hun hoofd, kauwen op de speen, weigeren de fles of huilen. Een preverbaal logopedist kan helpen bij slik- en voedingsproblemen.In het ziekenhuis heeft je baby leren drinken uit borst of fles. 25% van de veel te vroeg geboren kinderen drinkt rond de uitgerekende datum ongeveer als een op tijd geboren baby. De meeste kinderen leren het in de weken erna.
Moeite met eten
Te vroeg geboren kinderen zijn extra gevoelig voor het andere gevoel in hun mond. Blijf het eten niet glad pureren. Schrik niet als je kind kokhalst. Stop dan met eten geven en probeer het op een ander moment weer.
Je kunt je kind in stapjes leren kauwen. Begin met een kruimeltje op de lippen en als dat goed gaat een klein stukje tussen de kaken. Je kind brengt zijn tong erheen. Hij of zij beweegt het stukje heen en weer in de mond. Zo leert je kind de kauwbeweging. Begin met iets dat snel zacht wordt, zoals een stukje cracotte. Als dat goed gaat, kun je stukjes brood, fruit of gekookte groente proberen.
Kinderen die lang sondevoeding nodig hadden, kunnen begeleiding nodig hebben van een preverbaal logopedist, diëtist, pedagoog of psycholoog. Op nee-eten.nl vind je meer informatie en lotgenotencontact.
Motorische ontwikkeling
Te vroeg, te licht en ziek geboren kinderen hebben vaker dan op tijd en gezond geboren kinderen een achterstand in hun motorische ontwikkeling. Soms merk je dat al in het eerste jaar bij het omrollen of kruipen. Andere kinderen kunnen moeite hebben in de gymles of bij het tekenen. Denk je dat je kind een achterstand heeft in de motorische ontwikkeling? Vraag hulp via de Jeugdgezondheidszorg. Bijvoorbeeld bij een fysio- of ergotherapeut.
Sneller geprikkeld
Te vroeg, te licht en ziek geboren kinderen kunnen onrustig zijn en heftig hun gevoelens laten merken. Het is belangrijk dat je steeds op dezelfde, duidelijke manier omgaat met je kind. Kijk goed naar je baby. Te vroeg geboren baby’s geven vaak minder duidelijke signalen wat ze willen. Een TOP-kinderfysiotherapeut kan helpen om je baby beter te begrijpen.
Taal leren
Kinderen die te vroeg, te licht of ziek geboren zijn, kunnen soms achterlopen in het leren praten en begrijpen van taal. Houd rekening met de gecorrigeerde leeftijd.
De meeste te vroeg geboren kinderen hebben rond hun tweede verjaardag de eerste woordjes wel gezegd. Misschien merk je dat je kind ook veel ‘praat’ door naar dingen te wijzen en te gebaren. Blijf steeds vertellen wat hij of zij dan bedoelt. Zo leert je kind steeds meer woorden. Als het nodig is, kan een logopedist hierbij helpen.
Als je kind niet goed hoort, kan dat ook invloed hebben. Praat en speel veel met je kind. Dat helpt bij het voorkomen van een taalachterstand.
Leren en onthouden
Te vroeg, te licht of ziek geboren kinderen hebben vaker moeite met leren. Hoe vroeger, lichter of zieker geboren, hoe meer kans op problemen, die dan ook ernstiger kunnen zijn.
Ook hebben deze kinderen vaker concentratieproblemen en meer moeite om iets te onthouden. Dat merk je misschien als je je peuter te veel opdrachten tegelijk geeft. ‘Trek je jas en schoenen aan’, is voor sommige kinderen te ingewikkeld in één keer. Vraag je deze dingen na elkaar, dan lukt het beter. En daar krijgt je kind weer zelfvertrouwen van.
Ander gedrag
Gedragsproblemen kunnen vaker voorkomen bij te vroeg, te licht of ziek geboren kinderen. Maar misschien had je kind deze ook gehad als hij of zij wel op tijd en gezond was geboren. In ieder geval heeft ieder kind een eigen karakter. Bij gedragsproblemen kun je denken aan snel boos worden, slecht luisteren, niet lang de aandacht ergens bij kunnen houden. Maar er zijn ook kinderen die juist heel stil zijn en geen aandacht willen trekken. Ook dat is gedrag waar je op moet letten.
Heb je vragen over het gedrag van je kind, bespreek die dan bij de jeugdgezondheidszorg.
Vroeggeboren kind en opvoeden
Als ouder van een vroeg geboren kind, heb je zorgen gehad. Misschien wordt dat minder, misschien niet. Het is heel begrijpelijk als je in je opvoeding meer beschermend bent. Bijvoorbeeld als je kind valt als het leert zitten en staan. Of andere nieuwe dingen leert. Je kind gaat natuurlijk steeds meer ondernemen.
Houd in de gaten dat je kind toch genoeg ruimte heeft om dingen uit te proberen. Want dat is goed voor de ontwikkeling.
Je hoeft je ook niet altijd zorgen te maken als je kind een periode minder goed eet. Weet dat veel kinderen een periode hebben waarin ze slecht eten. Probeer het aan tafel gezellig te houden. Geef aandacht aan wat wel goed gaat.
Vaccinaties op de werkelijke leeftijd
Te vroeg geboren kinderen zijn extra vatbaar voor infectieziekten. De ziekte kan bij hen ook ernstiger zijn. Het is dus belangrijk dat ze op tijd de vaccinaties krijgen van het Rijksvaccinatieschema. Dat gebeurt op de werkelijke leeftijd van je kind, niet volgens de gecorrigeerde leeftijd. Als je kind extra vaccinaties nodig heeft, hoor je dat van de kinderarts.
Kinderopvang en vroeg geboren kinderen
Overleg met de kinderarts wanneer het verstandig is om je kind naar de kinderopvang te brengen. Heeft je kind ernstige longproblemen gehad? Heeft hij of zij nu nog speciale zorg nodig?
- Op een kinderopvang komt je kind in contact met andere kinderen. Dus ook met besmettelijke ziekten. Je kind wordt dan vaker ziek. Soms een beetje maar soms erger. Soms moet je kind dan zelfs worden opgenomen in het ziekenhuis.
- Op de opvang is het meestal drukker dan thuis. Te vroeg, te licht of ziek geboren kinderen hebben vaak meer moeite om alle prikkels en nieuwe indrukken te verwerken. Dat maakt je kind onrustiger. Het kan er ook slecht van gaan slapen en meer van gaan huilen.
- Wordt je baby onrustig van drukte? Dan is een groep met kinderen van dezelfde leeftijd bij elkaar, beter dan een groep met verschillende leeftijden. Want met verschillende leeftijden is het drukker.
Vanaf twee jaar is het ook voor te vroeg geboren kinderen aan te raden naar een kinderdagverblijf of speelleergroep te gaan. Hier leert je kind met andere kinderen omgaan en wordt het voorbereid op school.
Is jouw kind snel overprikkeld? Of heeft hij of zij meer steun bij de ontwikkeling nodig? Dan is een kinderdagcentrum misschien beter voor je kind. Hier zijn de groepen kleiner. En de leiding is speciaal opgeleid. Aanmelden voor een kinderdagcentrum gaat via de jeugdgezondheidszorg.
Vroeggeboorte bespreken op school?
Als je kind naar de basisschool gaat, betekent dat een nieuwe start. Is het belangrijk om met school te bespreken wat er allemaal is gebeurd? Iedereen ervaart dit anders. De ene ouder ziet de basisschool echt als een nieuw begin en vertelt er niets over. De andere ouder wil graag uitleggen dat zijn of haar kind een moeilijke start heeft gehad. Dan kan er op tijd extra hulp ingezet worden als dit nodig is. Soms start een kind op school al met extra ondersteuning.
Voor een leerkracht is het belangrijk om te weten of ze ergens rekening mee moeten houden. Bijvoorbeeld niet te veel opdrachten tegelijk geven aan je kind. Het advies is om de leerkracht te vertellen waar jouw kind het beste mee geholpen kan worden.
Meer over vroeggeboren kinderen en hun ontwikkeling
- Care4neo.nl – dé website voor ouders van couveusekinderen
- TOP-programma – voor ouders van baby’s die vóór 32 weken zwangerschap of zijn geboren en/of met een geboortegewicht onder de 1.500 gram.
- Cyberpoli.nl – website voor kinderen en jongeren met een chronische aandoening of beperking. Hier leest je kind zelf over de gevolgen van te vroeg geboren zijn.
