Jonge kinderen slapen soms moeilijk in en komen vaak uit hun bed. Als het een keer gebeurt, vanwege een nachtmerrie of een drukke dag, is het meestal geen probleem. Soms blijft je kind volhouden niet (meer) alleen te willen of kunnen slapen.
Wat maakt dat je kind niet kan slapen en hoe helpt je je kind de dag goed af te sluiten en toch te gaan slapen? Duidelijke afspraken en grenzen zijn belangrijk.
Waaróm kan je kind niet slapen?
Het is belangrijk dat je probeert te begrijpen waardoor je kind nu niet kan slapen. Praat erover met je kind. Als je weet waarom je kind moeilijk inslaapt geeft dat jou minder stress en kun je samen met je kind zoeken naar een oplossing.
Oorzaken zijn bijvoorbeeld:
- Je kind zit net in een groeispurt of het wordt ziek.
- Het is overdag te druk geweest. Of er zijn er spanningen in huis of zijn er veel veranderingen geweest.
- Je kind heeft moeite met het loslaten van de dag. Om in slaap te vallen ‘moet’ je ontspannen, terwijl het nog onrustig kan zijn in je hoofd of lijf. De een heeft daar meer last van dan de ander.
Er is juist weinig gebeurd en je kind heeft weinig gedaan waardoor het niet moe is. Het kan ook zijn dat je kind echt te vroeg naar bed gaat. - Soms liggen kinderen na te denken over een heleboel dingen. Misschien maakt je kind zich zelfs zorgen?
Hoe geef je je kind een veilig gevoel?
Je kind moet weten dat het op jou kan terugvallen als de angst of onrust te groot is om in slaap te vallen. Toon begrip voor de zorgen van je kind, maar ga er alleen op in als het echt niet kan wachten. Zeg anders dat je er de volgende dag samen over praat of samen een oplossing zoekt. Houd je aan deze afspraak. Wanneer kinderen wat ouder zijn kunnen ze er over tekenen of schrijven.
Hoe help je je kind te gaan slapen?
- Geef de hele dag door aandacht aan zelfstandig gedrag van je kind. Geef complimenten over wat het zelf al doet. Laat je kind dingen doen die het zelf kan.
- Breng de pop of knuffel van je kind samen naar het eigen bed. Praat over de voordelen van zelf slapen in het eigen bed.
- Grotere kinderen vinden het vaak gezellig om even met hun ouder(s) alleen te zijn als hun jongere broer of zus al naar bed is. Geef je oudste kind extra aandacht en zeg dan rustig dat het nu echt bedtijd is.
- Geef je kind een compliment dat het gaat proberen te slapen in het eigen bed, ook als het uiteindelijk niet lukt.
- Zorg dat je kind altijd overdag genoeg beweegt.
Hoe sluit je de dag van je kind af?
- Laat je kind niet vlak voor het naar bed gaan nog bijvoorbeeld gamen of naar spannende televisie kijken. Je kind heeft de tijd nodig om tot rust te komen en de dag af te sluiten.
- Doe alles voor het naar bed gaan in dezelfde volgorde: bijvoorbeeld douchen/bad, tandenpoetsen, plassen, naar bed. Dit noemen we een vast bedritueel. Lees bij zijn of haar eigen bed een verhaal voor of zing samen wat liedjes. Zo maak je het vanzelfsprekend dat je kind in het eigen bed slaapt.
- Als je kind niet naar bed wil, zeg je dat je kind het wel gaat proberen. Als je kind erg onrustig is, vragen blijft stellen of verdrietig wordt, vertel dan dat je in de buurt bent en dat de deur open kan blijven. Ga zelf dan iets doen in de buurt van de slaapkamer, zodat je kind je hoort. Vouw de was op of ruim het speelgoed op. Stel je kind gerust. Het moeilijk of spannend vinden hoort er soms even bij, vertel ook dat dit mag. Toch kan je kind proberen om te gaan slapen.
Hoe ga je strijd over slapen uit de weg?
Het is belangrijk dat je niet met je kind gaat onderhandelen als het niet wil slapen, of niet in zijn of haar eigen bed wil slapen. Laat merken dat je het normaal vindt dat je kind in het eigen bed slaapt.
- Je kind laten huilen kan, als het een zeurend of dreinend huilen is. Hiermee zegt je kind dat hij of zij het moeilijk vindt, en dat is oké.
- Hard huilen, schreeuwen of in paniek raken helpt niet bij in slaap vallen. Probeer te voorkomen dat de onrust zo ver komt. Ga naar je kind toe, stel je kind gerust, laat het rustig liggen knuffel je kind opnieuw. Zo blijf je je kind gerust stellen en een veilig gevoel geven. Het vraagt van jou misschien veel geduld. Dat is lastig als je zelf erg moe bent. Doe dit als je het kunt. Als je een partner hebt, breng je kind dan om de beurt naar bed.
- Als het je kind lukt om in bed te blijven liggen, geef het dan complimenten.
Welke aanpak van slecht slapen?
Hieronder staan een paar manieren om slecht slapen van je kind aan te pakken. Bedenk van tevoren welke aanpak bij je kind past en wat jij aan kunt. Houd vol en doe het elke avond op dezelfde manier. Het is ook belangrijk dat je eventuele partner hetzelfde doet. En dat je kind eraan went dat soms de ene en soms de ander het naar bed brengt.
Vaak zie je al binnen een week dat de aanpak helpt.
Stap voor stap in slaap vallen
Breng je kind op de gewone manier naar bed, maar vertel je dat je na vijf minuten even komt kijken. Dit doe je dan ook na vijf minuten, of je kind nu rustig of onrustig is. Vervolgens vertel je weer rustig – als dat nodig is – dat het tijd is om te gaan slapen. Je belooft dat je over acht minuten (een paar minuten later dan eerst) weer komt kijken. Je maakt de periode tussen het komen kijken steeds iets groter. Geef je kind een compliment als het lekker ontspannen in bed ligt. Dan vertrek je weer. Je blijft dus niet bij je kind. Het is belangrijk dat je je aan de afspraak houdt dat je komt kijken. Heb je het idee dat het aantal minuten te groot is voor je kind? Kom dan bijvoorbeeld eerst na twee minuten kijken en daarna weer na vier minuten.
Langzaam de kamer uit
Bij deze aanpak ga je steeds iets verder van het bed van je kind zitten tot je uiteindelijk uit de kamer van je kind bent. De eerste dag zit je nog naast het bed van je kind. Gaat dit goed, dan zet je je stoel de volgende dag een stukje verder. Gaat ook dit goed, dan zet je je stoel nog iets verder weg. Lukt het je kind niet om zelfstandig in slaap te vallen? Ga dan een stukje terug en probeer het de volgende avond nog een keer. Uiteindelijk lukt het je kind zelf in slaap te vallen zonder dat jij op de kamer aanwezig bent. Je kunt de stapjes zo groot of zo klein mogelijk maken als past bij jou en je kind.
Belonen met ‘bedpas’
Reageert je kind goed op beloningen? Komt het niet kunnen inslapen vooral door een onrustig lijf of doordat je kind moeite heeft om de dag los te laten? Of wil je kind niets missen en erbij blijven, als de rest van het gezin nog wakker is? Dan kan het helpen om met een bedpas te werken. Je spreekt samen af hoe vaak je kind uit bed mag komen. Je kind krijgt dat aantal bedpassen. Gaat het goed, dan kan je kind een beloning verdienen. Als je kind minder passen gebruikt dan het heeft, kan het een extra beloning verdienen. Houd de beloning klein en gezellig: bijvoorbeeld extra spelletjestijd, extra voorleestijd of samen een filmpje kijken, Het is het leuk om de pas samen te maken. Dat is al extra aandacht of beloning.
Zie je na een week geen verandering of vind je het moeilijk om vol te houden? Vraag dan advies bij de Jeugdgezondheidszorg.
Wat als je kind niet doorslaapt?
Het is heel normaal als je kind wakker wordt omdat het moet plassen, dorst heeft of droomt. De meeste kinderen gaan dan weer gewoon terug in bed en slapen verder.
Het kan ook zijn dat je kind ‘s nachts slaapwandelt of dat het bang is in bed.
Kinderen willen dan soms graag bij hun ouders in bed. Ouders denken hier verschillend over. Er bestaan over de hele wereld verschillende meningen over. Het is belangrijk dat je als ouder weet wat je wilt en dat je daar afspraken over maakt met je kind. Zo weet je kind ook waar het aan toe is.
Wel of geen melatonine voor je kind?
Melatonine is een stof die het lichaam zelf maakt waardoor je in slaap kunt komen. Sommige kinderen hebben te weinig van deze stof en komen hierdoor moeilijk in slaap. Extra melatonine in de vorm van pilletjes kan dan helpen, maar alleen wanneer het in de juiste hoeveelheid en op het juiste tijdstip wordt gegeven.
Je kunt melatonine zelf bij de drogist kopen. Maar kinderartsen raden af om melatonine aan je kind te geven zonder doktersadvies. Het is belangrijk om er eerst achter te komen of je kind wel te weinig melatonine aanmaakt. Er kunnen ook andere redenen zijn waardoor het inslapen niet goed lukt. In dat geval kan melatonine juist voor meer klachten zorgen en kunnen de problemen veel langer gaan duren. Bespreek het dus altijd met een dokter.
