Kindermishandeling is schadelijk. Vermoed je dat een kind wordt mishandeld, verwaarloosd of misbruikt? Hoe kun je dat merken aan een kind of aan de ouders? En wat kun je doen als je denkt dat een kind niet veilig is? Ben je bang dat je zelf je kind gaat slaan, schoppen, uitschelden of niet goed kunt verzorgen?
Wat is kindermishandeling?
Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling. Vaak komen ze gecombineerd voor.
- Lichamelijke mishandeling, zoals schoppen, slaan of verwonden. Maar ook bijvoorbeeld een baby hard schudden valt eronder. Lees waarom een baby schudden gevaarlijk is.
- Emotionele of psychische mishandeling, zoals uitschelden, kleineren, bang maken, uitsluiten en opsluiten. Ook het opgroeien met ouders die gewelddadig zijn, of als ‘tussenpersoon’ worden gebruikt bij een vechtscheiding, is emotionele kindermishandeling.
Lees op NJi.nl wat het is om op te groeien met huiselijk geweld. - Lichamelijke verwaarlozing, zoals een kind niet de verzorging, voeding, kleding, ruimte, rust en regelmaat geven die het nodig heeft.
- Emotionele verwaarlozing, zoals vaak niet reageren op een kind en hem of haar geen positieve aandacht geven, het kind niet beschermen of juist te veel beschermen.
- Bij seksueel misbruik gaat het om seksuele handelingen of die laten zien. Dat past niet bij de leeftijd en ontwikkeling van het kind en is heel schadelijk. De dader maakt misbruik van het leeftijdsverschil en van het verschil in macht.
Lees hoe je seksueel misbruik herkent en wat je dan kunt doen. - Kindermishandeling kan ook al voor de geboorte beginnen: als een zwangere drugs, alcohol of schadelijke medicijnen gebruikt of zichzelf verwaarloost.
- Andere vormen van kindermishandeling zijn bijvoorbeeld eerwraak, gedwongen huwelijk, achterlating in land van herkomst, kindermishandeling door falsificatie (ook bekend als het syndroom van Münchhausen).
- Meisjesbesnijdenis is ook mishandeling. Wat is meisjesbesnijdenis en waarom is het verboden? Wat kun je doen als je familie wil dat je dochter wordt besneden?
Hoe kan kindermishandeling ontstaan?
Er is bijna nooit één oorzaak voor kindermishandeling. Vaak mishandelen ouders hun kind uit onmacht, niet beter weten of als gewoonte die zij zelf in hun jeugd hebben meegemaakt. Kindermishandeling kan erger worden als er veel stress en spanningen in een gezin zijn, relatieproblemen, huiselijk geweld of andere en meer problemen bij elkaar.
Baby’s en peuters hebben meer risico op kindermishandeling. Zij komen minder vaak buiten het gezin. Ze gaan nog niet naar school en kunnen nog niet goed praten. Ze kunnen geen hulp vragen aan anderen. Ook kinderen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, probleemgedrag of sociaal minder handige kinderen zijn extra kwetsbaar.
Ouders van jonge en kwetsbare kinderen kunnen zich heel machteloos voelen. Vooral als ze weinig mensen in hun omgeving hebben, die kunnen helpen bij de opvoeding.
Lees meer over oorzaken en risico’s van kindermishandeling in de Slachtofferwijzer.
Hoe kun je merken dat een kind mishandeld wordt?
Het is niet altijd duidelijk dat een kind wordt mishandeld, verwaarloosd of misbruikt. Je ziet niet altijd blauwe plekken of andere signalen. Maar misschien maak je je wel zorgen om een kind of heb je een vermoeden dat er iets aan de hand is.
Sommige lichamelijke problemen kunnen signalen zijn van kindermishandeling (maar dat hoeft niet). Bijvoorbeeld als een kind:
- blauwe plekken, brandwonden of snijwonden heeft;
- gebroken botten heeft;
- veel buikpijn heeft;
- te mager is;
- vaak onverzorgd en onhygiënisch is;
- pijn aan de geslachtsorganen heeft.
Je merkt kindermishandeling soms aan de manier waarop ouders met hun kind omgaan, bijvoorbeeld als het kind:
- geen liefde en/of aandacht krijgt;
- niet genoeg eten of drinken krijgt;
- niet warm genoeg wordt aangekleed;
- vaak vieze kleren aan heeft;
- geen medische zorg krijgt als het ziek is;
- zonder reden vaak of langere tijd niet naar school gaat;
- wordt uitgescholden, belachelijk gemaakt of vernederd.
Je kunt kindermishandeling ook herkennen aan het gedrag van een kind. Het kind kan:
- zich opeens heel anders gedragen;
- zich angstig of schuw gedragen; schrikachtig zijn;
- zich vaak terugtrekken;
- heel veel aandacht vragen;
- bang zijn voor bepaalde personen of plekken;
- niet graag naar huis gaan;
- veel huilen;
- weer gaan bedplassen, duimzuigen of babytaal gebruiken;
- zomaar boos of agressief worden, dingen vernielen, vechten, liegen of stelen;
- slecht presteren op school.
Op Ikvermoedhuiselijkgeweld.nl lees je nog meer signalen die je kunnen opvallen bij een kind. Ook signalen bij de volwassene van wie je denkt dat hij of zij een kind mishandelt of verwaarloost.
Wat zijn gevolgen van kindermishandeling?
Kinderen moeten zich thuis veilig kunnen voelen. Als dat niet zo is, is dat schadelijk voor een kind en voor zijn of haar ontwikkeling. In de Nederlandse wet is kindermishandeling verboden.
Gevolgen zijn verschillend en hangen af van de ernst en de duur van de mishandeling en hoe vaak het voorkomt.
- Lichamelijke gevolgen kunnen bijvoorbeeld zijn: verwondingen, breuken, gebrek aan hygiëne, hersenschade, groeiafwijkingen en handicaps.
- Psychische gevolgen kunnen bijvoorbeeld zijn: veel stress, angsten, weinig zelfvertrouwen, wantrouwen, gedragsproblemen, depressie, agressiviteit, moeite met leren en onthouden, zelfverwonding, slaapproblemen, (gedachten aan) zelfdoding en op latere leeftijd vaak problemen in relaties.
De gevolgen van kindermishandeling merk je niet altijd meteen. Sommige gevolgen worden pas duidelijk als het kind volwassen wordt of is.
Kindermishandeling kan veel invloed hebben. Het is belangrijk om kindermishandeling zo snel mogelijk te stoppen. Kinderen kunnen herstellen van de gevolgen van kindermishandeling als ze zo snel mogelijk steun en hulp krijgen, net als het hele gezin. Het is dus nodig om goed naar kinderen en ouders te luisteren en te geloven wat er is gebeurd. Zo kan het kind zich opnieuw veilig gaan voelen.
Wat kun je doen als je denkt dat een kind niet veilig is?
De signalen die hierboven staan, kúnnen wijzen op kindermishandeling. Maar dat hoeft niet. Er kan ook iets anders aan de hand zijn.
Zie je iets of hoor je iets bij bijvoorbeeld de buren, waardoor je je zorgen maakt? Je kunt je zorgen misschien met de ouders delen, vooral als de ouders je vertrouwen. Doe dat het liefst snel nadat je iets zag of hoorde. Je kunt dit doen zonder te beschuldigen en de ouders steunen. Bijvoorbeeld: ‘Goh joh, wat heftig gisteravond, wat ik hoorde. Had je het moeilijk met Liam?’
Als zo’n gesprek te ingewikkeld lijkt, bel dan naar Veilig Thuis: 0800-2000. Ook als je twijfelt. Als je wilt, kan dat anoniem.
Als je erg betrokken bent bij het gezin, kan jouw steun voor het kind heel belangrijk zijn en de ernstige gevolgen voor het kind verminderen. Maar vraag ook dan advies bij Veilig Thuis.
Hoe kun je hulp krijgen als jouw kind niet veilig is?
Heb je het moeilijk en merk je dat het je moeite kost om je te beheersen? Merk je dat je vaker schreeuwt dan je zou willen? Dat je regelmatig een klap geeft? Dat je je kind wel eens beledigt, omdat je gewoon niet weet hoe je hem of haar anders kunt bereiken? Of heb je niet de energie om zo goed voor je kinderen te zorgen als je zou willen? Je bent echt niet de enige.
Er zijn mensen die je kunnen helpen. Praat erover met de jeugdgezondheidszorg of je huisarts. Zij zullen samen met jou kijken welke stappen je kunt zetten om jou en je kind te helpen. Zij helpen vaker ouders die met hetzelfde zitten. Ze willen dat het beter met jou gaat, want dan kun je ook beter voor je kind zorgen.
Lees welke hulp er is bij opvoeden.
Praat er ook over met iemand die je vertrouwt; een familielid, vriend(in) of buur.
Je kunt ook anoniem bellen voor advies of hulp met Veilig Thuis: 0800-2000.
