De gevolgen van kindermishandeling zijn vaak ernstig. Vermoed je dat een kind wordt mishandeld? Hoe merk je eigenlijk dat een kind wordt mishandeld? En wat kun je doen als je denkt dat een kind niet veilig is?
Wat is kindermishandeling?
Er zijn verschillende vormen van kindermishandeling. Ze zijn allemaal bedreigend of gewelddadig voor een kind. Het kan gaan om:
- lichamelijke mishandeling, zoals schoppen, slaan of verwonden. Maar ook bijvoorbeeld een baby hard schudden valt er onder. Ook meisjesbesnijdenis is mishandeling.
- emotionele of psychische mishandeling, zoals uitschelden, verwaarlozen, kleineren, bang maken, uitsluiten en opsluiten. Ook bij het geweld tussen ouders zijn of als ‘tussenpersoon’ worden ingezet bij een vechtscheiding is mishandeling.
- lichamelijke verwaarlozing, zoals een kind niet de verzorging, voeding, kleding, ruimte, rust en regelmaat geven die hij of zij nodig heeft.
- emotionele verwaarlozing, zoals niet reageren op een kind en hem of haar geen positieve aandacht geven, het kind niet beschermen of juist te veel beschermen.
- Bij seksueel misbruik gaat het om seksuele handelingen. Die passen niet bij de leeftijd en ontwikkeling van het kind. De pleger maakt misbruik van het leeftijdsverschil en het verschil in macht.
- Bij kindermishandeling door falsificatie (ook bekend als: syndroom van Münchhausen) brengt een volwassene expres de gezondheid van een kind schade toe. De volwassene maakt het kind bijvoorbeeld ziek door medicijnen te geven die niet nodig zijn, of verzint kenmerken van een ziekte om medische hulp te krijgen. Het kind moet dan vaak mee naar de dokter en krijgt dan onnodige, vaak vervelende onderzoeken of belandt (zonder echte reden) in het ziekenhuis.
- Als een zwangere drugs, alcohol of schadelijke medicijnen gebruikt of zichzelf verwaarloost gaat dat ook ten koste van de ongeboren baby. Dat noemen we prenatale mishandeling.
Hoe kan mishandeling ontstaan?
Vaak mishandelen ouders hun kind uit onmacht. Die kan voortkomen uit bijvoorbeeld grote stress en spanningen, relatieproblemen of andere problemen in het gezin.
Baby’s en peuters lopen meer risico mishandeld te worden. Zij komen minder vaak buiten het gezin. Ze gaan nog niet naar school en kunnen nog niet goed praten. Ze kunnen geen hulp vragen aan anderen. Ook kinderen met lichamelijke problemen, probleemgedrag of sociaal minder handige kinderen zijn extra kwetsbaar.
En ouders van jonge en kwetsbare kinderen kunnen zich heel machteloos voelen. Vooral als ze weinig mensen in hun omgeving hebben, die kunnen helpen bij de opvoeding.
Lees meer over oorzaken en risico’s in de Slachtofferwijzer.
Hoe kun je merken dat een kind mishandeld wordt?
Het is niet altijd duidelijk dat een kind wordt mishandeld, verwaarloosd of misbruikt. Je ziet niet alle blauwe plekken of andere signalen. Maar misschien heb je wel een vermoeden dat er iets aan de hand is.
Sommige lichamelijke problemen kunnen signalen zijn van kindermishandeling. Bijvoorbeeld als een kind:
- blauwe plekken, brandwonden of snijwonden heeft;
- gebroken botten heeft;
- veel buikpijn heeft;
- te mager is;
- veel naar de dokter gaat;
- pijn aan de geslachtsorganen heeft.
Je merkt kindermishandeling soms aan de manier waarop ouders met hun kind omgaan, bijvoorbeeld als het kind:
- geen liefde en of aandacht krijgt;
- niet genoeg eten of drinken krijgt;
- niet warm genoeg wordt aangekleed;
- vaak vieze kleren aan heeft;
- geen medische zorg krijgt als het ziek is;
- zonder reden vaak of langere tijd niet naar school gaat;
- wordt uitgescholden, belachelijk gemaakt of vernederd.
Kindermishandeling kun je ook merken aan het gedrag van een kind. Het kind kan:
- zich opeens heel anders gedragen;
- zich angstig of schuw gedragen; schrikachtig zijn;
- zich vaak terugtrekken;
- heel veel aandacht vragen;
- bang zijn voor bepaalde personen of plekken;
- niet graag naar huis gaan;
- veel huilen;
- weer gaan bedplassen, duimzuigen of babytaal gebruiken;
- zomaar boos of agressief worden, dingen vernielen, vechten, liegen of stelen;
- slecht presteren op school.
Op Ikvermoedhuiselijkgeweld.nl lees je nog meer signalen waar je op kunt letten. Ook bij de volwassene van wie je denkt dat hij of zij een kind mishandelt.
Wat zijn gevolgen van kindermishandeling?
Kinderen moeten zich thuis veilig kunnen voelen. Als dat niet zo is, is dat schadelijk voor een kind en voor zijn of haar ontwikkeling. In de Nederlandse wet is kindermishandeling verboden.
Gevolgen zijn verschillend en hangen af van de ernst en de duur van de mishandeling en door wie het kind is mishandeld.
- Het gaat om lichamelijke gevolgen zoals onder andere verwondingen, breuken, gebrek aan hygiëne, hersenschade, groeiafwijkingen en handicaps.
- Psychische gevolgen kunnen zijn: veel stress en spanning, angsten, heel weinig zelfvertrouwen, wantrouwen, gedragsproblemen, depressie, agressiviteit, moeite met leren en onthouden, zelfverwonding, slaapproblemen, (gedachten aan) zelfdoding en op latere leeftijd vaak problemen in relaties.
De gevolgen van kindermishandeling merk je niet altijd meteen. Sommige worden pas duidelijk als het kind volwassen is.
Kindermishandeling kan veel invloed hebben. Toch hebben kinderen vaak een enorme veerkracht, die hen kan helpen hier overheen te komen. Het kan beter met ze gaan als de mishandeling stopt, als naar hen wordt geluisterd en er wordt geloofd wat hun is aangedaan: als het kind zich opnieuw veilig kan voelen. Daarom is het zo belangrijk dat een kind zo snel mogelijk steun en hulp krijgt.
Wat kun je doen als je denkt dat een kind niet veilig is?
De signalen die hierboven staan, kunnen wijzen op kindermishandeling. Maar dat hoeft niet. Er kan ook iets anders aan de hand zijn.
Zie je iets of hoor je iets bij bijvoorbeeld de buren waardoor je je zorgen maakt? Je kunt je zorgen misschien met de ouders delen, vooral als de ouders je vertrouwen. Doe dat het liefst snel nadat jij iets zag of hoorde. Je kunt dit doen zonder te beschuldigen en de ouders steunen. Bijvoorbeeld: ‘Goh joh, wat heftig gisteravond, wat ik hoorde. Had je het moeilijk met Liam?’
Als zo’n gesprek te ingewikkeld lijkt, bel dan naar Veilig Thuis: 0800-2000. Ook als je twijfelt. Als je wilt, kan dat anoniem.
Als je erg betrokken bent bij het gezin kan jouw steun voor het kind heel belangrijk zijn en de ernstige gevolgen voor een kind verminderen. Maar vraag dan ook advies bij Veilig Thuis.
Hoe kun je hulp krijgen als jouw kind niet veilig is?
Heb je het moeilijk en merk je dat het je moeite kost om je te beheersen? Merk je dat je vaker schreeuwt dan je zou willen, je iedere maand of zelfs vaker een klap geeft, je kind wel eens beledigt omdat je gewoon niet weet hoe je hem of haar anders kunt bereiken? Of heb je niet de energie om zo goed voor je kinderen te zorgen als je zou willen? Je bent echt niet de enige. En er zijn mensen die je kunnen helpen. Praat er over met de jeugdgezondheidszorg of je huisarts. Zij zullen samen met jou kijken welke stappen je kunt zetten om jou en je kind te helpen. Zij helpen vaker ouders die met hetzelfde zitten. Ze willen dat het beter gaat met jou, en dan kun jij ook beter voor je kind zorgen. Er is hulp bij opvoeden.
Praat er ook over met iemand die je vertrouwt; een familielid, vriend(in) of buur.
Je kunt ook anoniem bellen voor advies of hulp met Veilig Thuis: 0800-2000.
