Een 2-jarige kan nog geen woorden geven aan zijn of haar gevoelens. En ook nog niet meevoelen met een ander. Peuters spelen naast elkaar en praten nog weinig met elkaar. Ze gaan het allemaal leren en dat noemen we sociaal-emotionele ontwikkeling. Jij kunt je kind helpen gevoelens van zichzelf en anderen leren herkennen.
Omgaan met gevoelens is nog moeilijk voor peuters
Sociaal-emotionele ontwikkeling gaat over het omgaan met jezelf en de ander. Dat begint met het herkennen van de eigen gevoelens. ‘Ben ik boos, blij, verdrietig?’ Een peuter begrijpt die gevoelens nog niet. Je kind kan er nog niet goed over praten. Hij of zij moet nog leren hoe je gevoelens op een goede manier laat zien.
Hoe ouder je kind is, hoe beter hij of zij woorden aan gevoelens kan geven. Je kind leert de gevoelens ook accepteren. Hij of zij mag best eens boos zijn. Je kind mag misschien op een kussen slaan. Maar je kind mag geen anderen slaan.
Je peuter leren omgaan met gevoelens
- Soms weet je kind niet of hij of zij nou boos is, of bang, of eigenlijk heel verdrietig. Probeer de gevoelens van je kind dan te noemen.
- Help je peuter woorden aan gevoelens geven. ‘Wat een verdriet. Heb je je pijn gedaan?’ Of: ‘Je kijkt zo bang. Ben je geschrokken?’
- Je kind laat gevoelens zien in hoe hij of zij zich gedraagt. Vind je je kind lastig? Probeer dan te ontdekken of er iets is gebeurd. Hoe voelt je kind zich nu?
- Hoe je gevoelens als boos, bang of verdrietig op een handige manier laat zien, moet je kind van jou leren. Geef dus het goede voorbeeld als je zelf boos of verdrietig bent.
Hoe peuters met anderen omgaan
Je peuter ontwikkelt een eigen ik. Vanaf ongeveer 3 jaar begrijpen kinderen dat andere mensen ook gevoelens en wensen hebben. Ze herkennen het als een ander hetzelfde voelt als zijzelf. Een 3-jarige probeert al te helpen en te troosten. Meevoelen is wel nog heel moeilijk, zelfs nog voor kleuters.
Je kind leert zichzelf steeds beter kennen en krijgt steeds meer zelfvertrouwen. Ook leert je kind zich aan regels te houden en op de beurt te wachten.
Vanaf 3 jaar worden volwassenen en kinderen buiten het gezin belangrijker voor je kind. Je kind gaat nu delen en samenspelen, al is dat nog moeilijk. Sommige 3-jarigen beginnen vriendjes te maken, maar het zijn nog geen vaste vriendschappen. Drie-jarigen kunnen al rekening houden met anderen en al een beetje samenwerken. Kleuters kunnen dat al vrij goed.
Je kind helpen bij de sociaal-emotionele ontwikkeling
- Het allerbelangrijkst is geïnteresseerd zijn in wat je kind doet en zegt. Geef je kind warmte en aandacht.
- Speel en praat samen. Zo krijgen jullie een goede band. Je kind voelt zich begrepen en voelt zich veilig en geborgen bij jou.
- Reageer positief als je kind iets zelf probeert. Je kind leert zo doorzetten. En daar krijgt hij of zij zelfvertrouwen van.
- Laat je kind zelf dingen ontdekken. Als kinderen zelf van alles onderzoeken, ontdekken ze hoe dingen in elkaar zitten. Dat geeft een goed gevoel. Je kind wordt actiever en wil graag dingen leren.
- Reageer positief, bijvoorbeeld met een knuffel of een compliment.
- Laat je kind merken dat je van hem of haar houdt.
- Laat zien hoe je kunt meevoelen met anderen. Dat doe je door op gevoelens te wijzen en erover te praten. Zeg bijvoorbeeld: ‘Kijk, je zusje huilt. Ze is verdrietig, omdat ze haar knuffel kwijt is.’
- Geef ook woorden aan de gevoelens van je kind. Zeg bijvoorbeeld: ‘Je bent blij met die nieuwe pop, hè?’
- Geef zelf het goede voorbeeld. Je kind leert van kijken naar jou. Vertel daarom ook waarom je iets doet.
- Ook boekjes voorlezen helpt je kind te leren om gevoelens van anderen te herkennen en erop te reageren.
- Zorg ervoor dat je kind met andere kinderen kan spelen. Zo leert hij of zij omgaan met leeftijdsgenoten. Geef je kind op voor de opvang en ga naar activiteiten, bijvoorbeeld in het buurthuis.
Maak je je zorgen hoe je kind zich gedraagt bij heftige gevoelens? Praat daar dan over bij de Jeugdgezondheidszorg.
