Bij de meeste meisjes komt de eerste menstruatie (ongesteld zijn) tussen hun 10de en 15de jaar. Door hormonen is er voor het eerst een eicel gerijpt in de eierstok. Een meisje is vruchtbaar vanaf de eerste eisprong en kan vanaf dan zwanger raken.
Wat is menstruatie?
Iedere maand wordt er bij een vruchtbare vrouw een eicel rijp. Tegelijk met die rijping groeit het baarmoederslijmvlies, zodat een vruchtje kan innestelen. Als die eicel niet door een zaadcel (sperma) wordt bevrucht, komt het eitje naar buiten en wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten. Daarbij komt wat bloed mee. Op dat moment ben je ongesteld. Doordat rood een sterke kleur is, lijkt het of het afgestoten slijmvlies helemaal uit bloed bestaat.
Het verlies van het slijmvlies heet menstruatie en duurt drie tot acht dagen.
Eerste keer ongesteld
Bij de meeste meisjes beginnen twee jaar vóór de eerste menstruatie de borsten en het schaamhaar te groeien. Gemiddeld begint het vormen van de borsten als een meisje 10,5 jaar is en is ze bijna 13 bij de eerste menstruatie. Maar dit kan ook eerder of later zijn.
In het jaar voordat een meisje ongesteld wordt, verandert er veel in haar lichaam: hormonen nemen toe, ze groeit in de lengte en krijgt rondere lichaamsvormen. Dit kost allemaal veel energie. Als je dochter al klachten heeft zoals buikpijn of astma, kan dat erger worden in die periode.
Menstruatiebuikpijn is er pas bij een echte menstruatie, als de baarmoeder samentrekt om het teveel aan slijmvlies naar buiten te werken. De buikpijn in de maanden ervoor heeft daar niets mee te maken. Die pijn geeft meer aan dat je dochter moet wennen aan een nieuw lichaam en niet helemaal lekker in haar vel zit.
Een paar maanden voordat ze voor het eerst ongesteld worden, hebben sommige meisjes al wat roodbruine afscheiding.
Voorbereiden op eerste menstruatie
Begin op tijd je dochter voor te bereiden op de eerste menstruatie. Vertel ook wat ze kan doen als ze op school ongesteld wordt. Leg uit wat er gebeurt in het lichaam van een vrouw en vertel haar over maandverband en tampons. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld de pubergids Ongesteld worden van Rutgers gebruiken.
Als je dochter opziet tegen het ongesteld worden, probeer haar dan gerust te stellen. Sommige meisjes kunnen vlak voor en tijdens de menstruatie sneller gaan huilen of prikkelbaar en chagrijnig worden. Ook kunnen ze last krijgen van hoofdpijn, buikpijn of pijn in de rug. Je kunt je dochter tips geven tegen menstruatiepijn. Ook hiervoor kun je de pubergids gebruiken.
Als je dochter nog niet ongesteld is en haar vriendinnen al wel, kan ze ongerust worden. Probeer haar dan gerust te stellen. Lees hier meer over op Thuisarts.nl.
Menstruatiecyclus jonge meisjes
De menstruatie is na de eerste keer niet meteen regelmatig. Soms blijft een tweede menstruatie een paar maanden weg. De meeste vrouwen worden pas vanaf 20 jaar meer regelmatig ongesteld.
In het begin kunnen meisjes last hebben van veel bloedverlies. Sommige meisjes hebben dan ook meer buikpijn dan later als volwassen vrouw. Overleg met de huisarts als het zo erg is dat je dochter niet naar school of sport kan.
Andere oorzaken voor een onregelmatige of zelfs wegblijvende menstruatie zijn:
- stress;
- laag lichaamsgewicht;
- een eetstoornis (anorexia nervosa, boulimia);
- medicijngebruik;
- gebruik van de pil;
- intensief sporten;
- zwangerschap.
Maak je je zorgen over een onregelmatige of uitblijvende menstruatie van je dochter? Dan kun je het best samen contact opnemen met de huisarts.
Maandverband, tampons of cups
Het is goed om je dochter uit te leggen hoe vaak ze maandverband of tampons moet verwisselen. Vertel ook dat ze de gebruikte exemplaren niet door het toilet mag spoelen. Tijdens de menstruatie is het extra belangrijk dat je dochter zich dagelijks wast met water. Gebruik hierbij geen zeep. Vertel dat het nodig kan zijn om je vaker te wassen en schoon ondergoed aan te trekken.
Er zijn veel manieren om menstruatiebloed op te vangen. Je kunt je dochter uitleggen wat de verschillen zijn en hoe je het gebruikt.
Maandverband
Tijdens de eerste menstruaties is het goed om maandverband te gebruiken. Zo ziet je dochter het best wat er gebeurt. Maandverband is makkelijk bij het verwisselen, maar je kunt er last van hebben en het kan gaan ruiken. Er zijn veel verschillende soorten maandverband en tampons. Laat je dochter rustig kijken wat het best bij haar past.
Tampons
Veel meiden vinden het gebruik van tampons eerst nog lastig. Je kunt met haar bespreken hoe ze ertegenover staat, en uitleggen hoe ze een tampon moet inbrengen. Het is een handigheidje waar de meeste meisjes even aan moeten wennen. Ze kan het best beginnen met mini-tampons en het eerst eens af en toe proberen tijdens de menstruatie. Midden in de menstruatieperiode gaat het inbrengen het makkelijkst: er komt dan veel slijm vrij, waardoor de tampon soepeler naar binnen glijdt. Je kunt vertellen dat de tampon niet goed zit als je hem voelt zitten. Dan moet hij nog een stukje verder naar binnen. Tijdens het sporten zijn tampons erg handig, zeker bij een sport als zwemmen.
Van sporten of tampongebruik kan het maagdenvlies niet scheuren.
Menstruatiecup
Je dochter kan ook een menstruatiecup gebruiken. Dit is een klein bakje van zacht kunststof, dat je in je vagina inbrengt. Het slijm met bloed wordt hierin opgevangen. Ook met een cup zie je goed wat er gebeurt. Daardoor zijn ze geschikt vanaf de eerste menstruatie, al vinden veel meisjes het inbrengen dan nog te spannend. Er zijn cupjes die je na gebruik weggooit, maar ook cupjes die je kunt hergebruiken en duurzaam zijn.
Wasbaar ondergoed
Als je dochter liever geen maandverband, tampons of menstruatiecups wil gebruiken, kan ze ook menstruatieondergoed dragen. In dit wasbare ondergoed zitten extra laagjes stof waarin het bloed wordt opgevangen.
