Zo halverwege de basisschool gaat het lichaam van je kind veranderen. Dit komt door hormonen. Bij meisjes komen de eerste lichamelijke veranderingen vanaf 8 tot 10 jaar. Het is dus normaal om in groep 5 meisjes met beginnende borsten te zien. Bij jongens zien we de eerste lichamelijke veranderingen meestal ongeveer een jaar later.
De puberteit komt eraan en dan wordt je kind geslachtsrijp. Een jongen kan kinderen verwekken vanaf het moment dat hij zijn eerste zaadlozing heeft. Een meisje kan zwanger raken vanaf haar eerste eisprong; een paar weken voor haar eerste menstruatie dus. Het is goed om deze veranderingen met je kind te bespreken.
Hormonen en puberteit
In de puberteit zorgen de hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron ervoor dat de geslachtsklieren gaan werken. Dat doen ze zolang een mens vruchtbaar blijft.
Bij meisjes gaan de eierstokken geslachtshormonen aanmaken. Door deze hormonen verandert het lichaam. Dat gaat meestal in een vaste volgorde. Ook bij jongens zie je veranderingen door geslachtshormonen. Tussen de eerste tekens en de eerste menstruatie of zaadlozing zit wel een paar jaar.
Wat verandert er bij meisjes in de puberteit?
Gemiddeld krijgen meisjes borsten als ze 10 jaar zijn, soms ook al eerder. Er kan dan ook schaamhaar gaan groeien. Eerst zijn dit lichtgekleurde haartjes, daarna worden ze langer, donkerder en gaan ze krullen. Okselhaar komt wat later, gevolgd door haar op armen en benen.
Het okselzweet gaat ruiken.
Vanaf 11 jaar zie je bij meisjes een groeispurt. Ook de schaamlippen worden groter en veranderen van kleur. De vagina gaat wit slijm afscheiden. De meeste meisjes worden voor het eerst ongesteld tussen hun 10e en 15e jaar. In bijna elke groep 7 zitten wel een paar meisjes, die al ongesteld worden.
Tussen 15 en 18 jaar kunnen de borsten nog wat groter worden en de heupen wat breder. Het kan zijn dat de borsten van je dochter links en rechts ongelijk groeien. Daar hoeft ze zich geen zorgen over te maken. Het verschil verdwijnt meestal later, al kan een klein verschil blijven bestaan.
Wat verandert er bij jongens in de puberteit?
Bij jongens begint de puberteit met de groei van zaadballen. Daarna volgt al snel de groei van de penis en daarbij het groter worden van de balzak. Dit gebeurt als ze ongeveer 11 -12 jaar zijn. Schrik niet als het geslachtsdeel van je zoon er anders uit gaat zien dan je gewend bent. Zolang je kind geen pijn heeft, hoef je je geen zorgen te maken over het uiterlijk. Jongens krijgen een eerste zaadlozing als ze gemiddeld 14 jaar zijn.
De lichaamsbeharing bij jongens is uitgebreider dan bij meisjes. Dat komt door de mannelijke hormonen. Bij jongens begint er schaamhaar te groeien aan het begin van de puberteit, tussen de 12 en 13 jaar. Wat later begint er haar te groeien onder de oksels. Natuurlijk krijgen jongens ook te maken met baardgroei. Verder groeien er haren op de armen en benen en in de oren en neus. Sommige jongens krijgen later nog haren op de borst, rug, buik en schouders. Dat gebeurt soms pas na hun 2oste.
Het okselzweet gaat ruiken.
Door de hormonen groeit het strottenhoofd in de keel, bij jongens kun je het soms echt zien: ze krijgen een adamsappel. De stembanden worden door die groei langer en ook dikker. Daardoor wordt de stem lager als je zoon tussen 11 en 16 jaar is. Dit heet de baard in de keel krijgen. Je zoon moet wennen aan die nieuwe stembanden. Hij heeft er een tijdje minder controle over. Daardoor gaat zijn stem soms ineens omhoog of zijn stem slaat over, vaak midden in een zin . Nog vaker gebeurt dit tijdens het zingen. Dit gaat vanzelf over.
Borstgroei bij jongens
De helft van de jongens krijgt in het begin van de puberteit ook borstgroei. We noemen dit ook wel groeiknoppen. Het komt door hormonen. Je zoon merkt het aan opgezette tepels en een verdikking onder de tepels. Bij jongens met overgewicht komen de groeiknoppen door meer vet nog wat verder naar voren. Zij maken zich hier vaak zorgen over. Ook sommige medicijnen hebben borstvorming als bijwerking.
Borstvorming is niet gevaarlijk en het verdwijnt meestal weer na twee maanden tot drie jaar. Je kunt naar de huisarts als je je toch zorgen maakt.
Meer veranderingen in de puberteit
Een andere verandering is dat je kind jeugdpuistjes kan krijgen.
Behalve lichamelijke veranderingen zijn ook de hersenen van je puber volop in ontwikkeling; het puberbrein werkt echt anders dan je eigen volwassen hersenen.
Stemmingswisselingen horen er in de puberteit ook bij. Als je daar rekening mee houdt, is het gezelliger in huis.
Help je kind door te praten over lichamelijke veranderingen
Je kunt je kind op deze veranderingen voorbereiden door erover te praten. Vertel je kind welke veranderingen er gaan komen en dat ze met vragen hierover bij je terechtkunnen. Vaak zijn kinderen wat onzekerder in deze periode. Dat is heel normaal. Praat erover dat lichamen er heel verschillend uit kunnen zien en dat dat ook voor geslachtsdelen geldt. Op Sense.info kan je kind er zelf meer over lezen.
Overmatige beharing bij meisjes
Veel meisjes willen zo weinig mogelijk lichaamshaar hebben. Ontharen van de oksels en schaamstreek komt veel voor. Bij sommige meisjes groeit er haar op plaatsen waar vooral mannen lichaamshaar hebben. Bijvoorbeeld op de onderbuik, borst en kaak of onder de neus. Maak je je zorgen over overmatige haargroei bij je dochter? Dan kun je het best met de huisarts praten.
Eerder of later in de puberteit
Als je je zorgen maakt omdat je kind extreem vroeg of laat in de puberteit is, vraag dan advies aan de jeugdarts van de Jeugdgezondheidszorg of de huisarts. Bijvoorbeeld als je dochter beginnende borsten krijgt voor haar 8e of pas na haar 12e verjaardag. Of als de zaadballen van je zoon gaan groeien voordat hij 9 is of pas na zijn 13e verjaardag. Er zijn manieren om een te vroege puberteit bij kinderen tijdelijk te stoppen. Of om de veranderingen juist te stimuleren.
