Je puber weet dat er grenzen en regels zijn. Hoe komt het dat je kind zich hier soms niet aan houdt? Hoe kun je hier goed op reageren? Praten, je kind serieus nemen en bijsturen heeft meer effect dan straf geven.
Een puber bijsturen
Eerst doen, dan denken. Dat is typisch voor pubers. Houd dit ook in gedachten als je kind zich weer eens niet aan regels houdt. Pubers hebben hun ouders nodig om ze bij te sturen. Sturen is beter dan straffen. Lees ook de opvoedtips voor pubers.
Een puber ziet straffen als iets dat jij doet omdat je niet meer weet wat je anders moet doen. En dat klopt. Straf je je collega of partner als die iets verkeerds doet? Nee. Ook dan weet je dat praten meer effect heeft. Straffen zorgt alleen voor meer ruzie.
Praten meer effect dan straffen
Vraag jezelf af waarom je boos bent als je puber niet op de afgesproken tijd thuis is. Was het omdat je kind had beloofd de hond uit te laten nu er niemand anders thuis is? Of maak je heel erg ongerust of er onderweg iets is gebeurd?
Leg je gedachten uit aan je kind, zodat hij of zij begrijpt wat het probleem is. En ook waarom er iets moet gebeuren om te zorgen dat het niet nog eens gebeurt. Of om iets goed te maken. Dat heeft meer effect dan straf geven. Op deze manier neem je je kind serieus en dat waardeert een puber.
Verantwoordelijkheid leren dragen
Pubers moeten leren om zelfstandig beslissingen te nemen en situaties in te schatten. Geef je kind dus de kans om verantwoordelijkheid te dragen voor wat hij of zij doet. Je kind kan waarschijnlijk meer dan je denkt. Je kind moet dan ook de gevolgen van zijn of haar gedrag accepteren. Daar kun je afspraken over maken.
Afspraken over regels en grenzen
Leg je kind nog eens uit waarom er grenzen en regels zijn. Wees eerlijk. Vertel bijvoorbeeld dat je wilt weten dat je puber veilig is. Laat je kind vertellen hoe hij of zij zelf voor veiligheid zorgt. Wat heeft je kind al geprobeerd? Hoe werkte dat? Veel pubers hebben hier goede ideeën over. Maar in het moment of in een groep vrienden lukt het niet altijd. Praat samen over welke afspraken kunnen zorgen voor meer veiligheid. En welke maatregelen passend zijn als de afspraken niet gevolgd worden.
De belangrijkste afspraak die je met je puber kunt maken is: ‘Denk je dat je je niet kunt houden aan onze afspraak? Bel dan even. Ik wil weten of je veilig bent. Omdat ik je ouder ben en van je houd.’
Jij kunt vertellen aan welke regels je wilt dat je puber zich houdt, maar het is pas een afspraak als je kind het ermee eens is. Het helpt als je erbij vertelt waaróm de regel er is. Bijvoorbeeld: ‘Op zaterdagochtend heb je een voetbalwedstrijd. Dan is het goed om op vrijdagavond om elf uur thuis te zijn.’
Je kind kan natuurlijk andere ideeën hebben over wat haalbare afspraken zijn. Houd daar rekening mee door je in te leven in zijn of haar wereld. Je kind kan bijvoorbeeld niet nú aan tafel komen, omdat hij de game verliest als hij er zomaar uitstapt. En op tijd weg moeten van een feestje waar je net een heel leuk persoon hebt ontmoet is echt niet fijn. Luister ook naar de argumenten van je puber.
Als je puber zich niet aan regels en grenzen houdt
Natuurlijk gaat het wel eens mis.
- Word niet boos en praat met je kind over hoe het zo heeft kunnen gebeuren. Daarmee geef je hem of haar inzicht in het eigen gedrag en keuzes. Zo leert je kind omgaan met verantwoordelijkheid.
- Laat je kind meteen de gevolgen van het ongewenste gedrag ervaren. Stel dat niet te lang uit. Dan denkt je kind misschien dat hij of zij er wel mee wegkomt.
- Leg duidelijk uit wat te ver gaat en waarom je het gedrag niet goed vindt. Daar leert je puber van. Richt je dus op het gedrag en niet op de persoon. Als je kind zich als persoon aangevallen voelt, kan hij of zij zich gaan afzonderen. Dat is niet goed voor jullie band.
- Je kunt de band met je kind versterken door aandacht en complimenten te geven. Dat is goed voor het zelfvertrouwen.
Gevolgen die passen bij de overtreding
Denk goed hoe je puber ervan kan leren als hij of zij zich niet aan afspraken houdt. Het is belangrijk dat het gevolg, dus de maatregel, past bij wat er fout is gegaan. De telefoon twee dagen afpakken is waarschijnlijk niet handig. Want hoe kan je kind je dan appen dat hij of zij huiswerk op school maakt en later is?
Een maatregel hoeft niet lang te duren. Een weekend niet uit mogen is net zo effectief als een maand. En je kunt je er makkelijker aan houden.
Straf nooit door te slaan! Slaan is verboden in Nederland, en voor een puber is het alleen maar kwetsend en beledigend. Het is heel slecht voor jullie band.
Voorbeelden van passende gevolgen/maatregelen:
- Zit je kind te appen tijdens het eten? De rest van de avond gaat de telefoon in de kast.
- Iets kapot gemaakt? Laat je kind de scherven opruimen, het voorwerp repareren of aan de vervanging meebetalen.
- Huiswerk niet gemaakt na schooltijd? Dan moet het op een later moment en gaat de afspraak met vrienden niet door.
- Te laat thuis op een avond? Dan de volgende avond thuisblijven.
- Ruimt je puber niets op en doet hij of zij de was niet in de wasmand? Waarschuw niet meer, laat vuile kleren liggen en help niet meer met zoeken naar spullen. Dat is gevolgen ervaren.
Als je boos bent
Als je heel boos bent – en je puber waarschijnlijk ook – is het goed om je kind naar de eigen kamer te sturen. Niet als straf, maar om allebei even tot rust komen. Ga daarna naar je kind en praat samen over wat er is gebeurd.
- Vertel kort en duidelijk welk gedrag van je puber niet oké was. Laat je kind ook zijn of haar kant van het verhaal vertellen. Blijf kalm en zorg dat het geen discussie of ruzie wordt.
- Vraag je kind naar de reden waarom hij of zij zich niet aan de regel hield. Het kan dat de regel niet meer past bij de leeftijd van je kind. Bedenk samen hoe de regel aangepast kan worden.
- Probeer je puber als ‘volwassen’ persoon te behandelen en te respecteren. Pubers zijn daar erg gevoelig voor.
- Waren er afspraken over de gevolgen van het overtreden van de regel? Voer die dan ook uit.
Hulp bij opvoeden
Soms lukt het echt niet om afspraken te maken met je puber. Misschien is er meer aan de hand? Blijf niet tobben en proberen maar zoek advies en/of hulp.
Neem bijvoorbeeld contact op met jouw Jeugdgezondheidszorg. Vaak organiseren zij ook (online) cursussen voor ouders van pubers. Alle ouders hebben vragen bij de opvoeding van hun puber en die vragen gaan vaak over dezelfde dingen. Je krijgt er tips en kunt ervaringen delen met andere ouders.
Ook al heb je heldere grenzen gesteld en kent je puber de regels, je kunt ervan uitgaan dat je kind die regels toch af en toe zal overschrijden. Dan kan het nodig zijn om straf te geven.
