Bij de meeste meisjes komt de eerste menstruatie (ongesteld zijn) tussen hun 10e en 15e jaar. Onder invloed van hormonen is er voor het eerst een eicel gerijpt in de eierstok. Een meisje is vruchtbaar vanaf de eerste eisprong en kan vanaf dan zwanger raken.
Wat is menstruatie?
Iedere maand rijpt er bij een vruchtbare vrouw een eicel. Tegelijk met die rijping groeit het baarmoederslijmvlies, zodat een vruchtje kan innestelen. Als die eicel niet door een zaadcel (sperma) bevrucht wordt, komt het eitje naar buiten en wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten. Daarbij komt wat bloed mee. Op dat moment ben je ongesteld. Doordat rood een sterke kleur is, lijkt het of het afgestoten slijmvlies helemaal uit bloed bestaat.
Het verlies van het slijmvlies heet menstruatie en duurt drie tot acht dagen.
Eerste keer ongesteld
Bij de meeste meisjes begint twee jaar vóór de eerste menstruatie de borstontwikkeling en de groei van schaamhaar. Gemiddeld begint de borstvorming als een meisje 10,5 jaar is en is ze bijna 13 bij de eerste menstruatie. Maar dit kan ook eerder of later zijn.
In het jaar voordat een meisje ongesteld wordt, verandert er veel in haar lichaam: hormonen nemen toe, ze groeit in de lengte en krijgt rondere lichaamsvormen. Dit kost allemaal veel energie. Als je dochter al klachten heeft zoals buikpijn of astma, wordt dat vaak erger in die periode.
Menstruatiebuikpijn is er pas bij een echte menstruatie, als de baarmoeder samentrekt om het teveel aan slijmvlies naar buiten te werken. De buikpijn in de maanden ervoor heeft daar niets mee te maken. Deze pijn geeft meer aan dat je dochter moet wennen aan een nieuw lichaam en niet helemaal lekker in haar vel zit.
Soms hebben meisjes een paar maanden voordat ze voor het eerst ongesteld worden last van wat roodbruine afscheiding.
Voorbereiden op eerste menstruatie
Begin op tijd je dochter voor te bereiden op de eerste menstruatie. Vertel ook wat ze kan doen als ze op school ongesteld wordt. Leg uit wat er gebeurt in het lichaam van een vrouw en vertel haar over maandverband en tampons. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld de pubergids Ongesteld worden van Rutgers gebruiken.
Als je dochter tegen het ongesteld worden opziet, probeer haar dan gerust te stellen. Sommige meisjes kunnen vlak voor en tijdens de menstruatie sneller gaan huilen of prikkelbaar en chagrijnig worden. Ook kunnen ze last krijgen van hoofdpijn, buikpijn of pijn in de rug. Je kunt je dochter ook tips geven tegen menstruatiepijn. Ook hiervoor kun je de pubergids gebruiken.
Als je dochter nog niet ongesteld is en haar vriendinnen al wel, kan het zijn dat ze ongerust wordt. Probeer haar dan gerust te stellen. Lees hier meer over op Thuisarts.nl.
Menstruatiecyclus jonge meisjes
De menstruatie is na de eerste keer niet meteen regelmatig. Soms blijft een tweede menstruatie een paar maanden weg. Pas vanaf 20 jaar worden de meeste vrouwen meer regelmatig ongesteld.
In het begin kunnen meisjes last hebben van veel bloedverlies. Sommige meisjes hebben dan ook meer buikpijn dan ze later als volwassen vrouw zullen hebben. Overleg met de huisarts als het zo erg is dat ze niet naar school of sport kan.
Andere oorzaken voor een onregelmatige of zelfs wegblijvende menstruatie zijn:
- stress;
- laag lichaamsgewicht;
- een eetstoornis (anorexia nervosa, boulimia);
- medicijngebruik;
- gebruik van de pil
- intensief sporten.
- zwangerschap
Maak je je zorgen over een onregelmatige of uitblijvende menstruatie? Dan kun je het best contact opnemen met je huisarts.
Maandverband, tampons of cups
Het is goed om je dochter uit te leggen hoe vaak ze maandverband of tampons moet verwisselen en dat ze de gebruikte exemplaren niet door het toilet mag spoelen. Tijdens de menstruatie is het extra belangrijk dat je dochter zich dagelijks wast met water. Gebruik hierbij geen zeep. Vertel dat het nodig kan zijn om zich vaker te wassen en schoon ondergoed aan te trekken.
Er zijn veel manieren om menstruatiebloed op te vangen. Je kunt je dochter uitleggen wat de verschillen zijn en hoe je het gebruikt.
Maandverband
Tijdens de eerste menstruaties is het goed om maandverband te gebruiken. Zo merkt je dochter het best wat er met haar lichaam gebeurt. Maandverband is gemakkelijker bij het verwisselen, maar je kunt er last van hebben en het kan gaan ruiken. Er zijn veel verschillende soorten maandverband en tampons. Laat je dochter rustig kijken wat het best bij haar past.
Tampons
Veel meiden vinden het gebruik van tampons eerst nog lastig. Je kunt met haar bespreken hoe ze ertegenover staat, en uitleggen hoe ze een tampon moet inbrengen. Het is een handigheidje waar de meeste meisjes even aan moeten wennen. Ze kan het best beginnen met mini-tampons en het eerst eens tijdens de menstruatie af en toe proberen. Midden in de menstruatieperiode gaat het inbrengen het makkelijkst: er komt dan veel slijm vrij, waardoor de tampon soepeler naar binnen glijdt. Je kunt vertellen dat de tampon niet goed zit als je hem voelt zitten. Dan moet hij nog een stukje verder naar binnen. Doet je dochter aan sport, dan is het gebruik van tampons erg handig, zeker bij een sport als zwemmen.
Van sporten of tampongebruik kan het maagdenvlies niet scheuren.
Menstruatiecup
Je dochter kan ook een menstruatiecup gebruiken. Dit is een klein bakje gemaakt van zacht kunststof, dat je in je vagina inbrengt. Het slijm met bloed wordt hierin opgevangen. Ook met een cup zie je goed wat er gebeurt. Daardoor zijn ze geschikt vanaf de eerste menstruatie, al vinden veel meisjes het inbrengen dan nog te spannend. Er zijn cupjes die je na gebruik weggooit, maar ook cupjes die je kunt hergebruiken en duurzaam zijn.
Wasbaar ondergoed
Als je dochter liever geen maandverband, tampons of menstruatiecups wil gebruiken, kan ze ook menstruatieondergoed dragen. In dit wasbare ondergoed zitten extra laagjes stof waarin het bloed wordt opgevangen.