Wat is sociaal-emotionele ontwikkeling? Gevoelens herkennen
Sociaal-emotionele ontwikkeling gaat over omgaan met jezelf en anderen. Dat begint met het herkennen van je eigen gevoelens. ‘Ben ik boos, blij, verdrietig?’ Hoe ouder je kind is, hoe beter hij of zij woorden voor die gevoelens heeft. Je kind leert de gevoelens ook accepteren. Hij of zij mag best eens boos zijn. Je kind mag dat vertellen en misschien zelfs op een kussen slaan. Maar je kind mag geen anderen slaan of iemand uitschelden.
Als je kind eigen gevoelens begrijpt, leert hij of zij gevoelens van anderen ook herkennen. Je kind kan dan meevoelen met anderen, samen spelen, delen en een ander troosten.
Kinderen die goed met hun ouders omgaan, kunnen meestal goed omgaan met hun eigen gevoelens. Dat komt doordat ze weten dat ze met boosheid of verdriet altijd bij hun ouders terecht kunnen. Een kind dat sociaal-emotioneel goed ontwikkeld is, is in evenwicht en kan goed luisteren. Je kind zet door als het even niet lukt en snapt regels goed. Je kind:
- wordt minder vaak gepest;
- heeft meer zelfvertrouwen;
- gaat gemakkelijker om met anderen;
- kan zich op school beter concentreren.
Hoe laat een kind gevoelens zien?
Je kind laat gevoelens zien in hoe hij of zij zich gedraagt. Hoe dat is, hangt ook af van:
- Het karakter van je kind: het ene kind is eerder blij of boos dan het andere. Dat is niet erg;
- De situatie: op de tribune bij een voetbalwedstrijd kan een kind blijheid sterker laten zien dan bijvoorbeeld in de klas;
- De cultuur waarin je kind opgroeit en woont: in sommige landen wordt jongens bijvoorbeeld geleerd om niet te huilen als er iets is. In steden vinden mensen het normaler dat jongens elkaar kussen dan in sommige dorpen.
Weet een kind niet goed hoe hij of zij met gevoelens moet omgaan? Dan doet je kind vaak dingen die hij of zij eigenlijk niet wil. Zie je dit bij je kind? Vraag dan advies bij de Jeugdgezondheidszorg.
Hoe help je je kind gevoelens te herkennen?
- Is je kind nog jong, help dan woorden aan het gevoel te geven. ‘Wat een verdriet. Heb je je pijn gedaan?’ Of: ‘Je kijkt zo bang. Ben je geschrokken?’;
- Luister naar je kind. Dan kun je gevoelens goed begrijpen en erover praten. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik begrijp dat je heel boos werd op de juf toen jíj de klas uit moest. Want Erica zat te kletsen.’;
- Leg ook de andere kant van het verhaal uit. ‘Misschien heeft de juf niet goed gezien of gehoord wat er gebeurde.’;
- Soms weet je kind niet of hij of zij boos, bang of verdrietig is. Probeer de gevoelens van je kind samen te benoemen;
- Hoe je gevoelens als boos, bang of verdrietig laat zien, leert je kind van jou. Geef dus het goede voorbeeld als je zelf boos of verdrietig bent.
Hoe help je je kind gevoelens te ontwikkelen?
- Wees geïnteresseerd in wat je kind doet en zegt. Geef je kind warmte en aandacht;
- Neem de tijd om samen dingen te doen en te praten over de gevoelens van je kind. Je kind voelt zich begrepen, veilig en geborgen;
- Reageer positief, bijvoorbeeld met een knuffel of een compliment;
- Moedig je kind aan. Dat helpt hem of haar om ook lastige dingen aan te pakken;
- Steun je kind door rekening te houden met wat hij of zij wil;
- Geef je kind de kans om dingen zelf te ontdekken;
- Zeg dat je kind alles aan je mag vertellen;
- Vertel je kind dat je trots op hem of haar bent, maar overdrijf niet. Geef vooral complimenten als je kind erg zijn of haar best doet. Dat is belangrijk voor het zelfvertrouwen;
- Help je kind om naar zichzelf te kijken. Vraag naar gevoelens en waarom hij of zij iets doet;
- Laat je kind met andere kinderen samen spelen. Zo leert je kind omgaan met anderen buiten je gezin. Lees meer over samen spelen.
Regels en afspraken zijn goed voor een kind
Kinderen hebben afspraken en regels nodig. Regels en grenzen stellen helpen bij de ontwikkeling. Ze geven je kind duidelijkheid en een veilig gevoel. Ook al vindt je kind ze vaak niet leuk. Wees voorspelbaar en duidelijk, met veel liefde.
