Voor veel kinderen begint in deze leeftijdsfase de puberteit. Het ene gezin praat makkelijker over seksualiteit dan het andere. Voor je kind is het fijn als het weet wat het te wachten staat.
Tussen de 10 en 12 jaar komt je kind in de puberteit. Bij de meeste meiden start de puberteit rond de 10,5 jaar (tussen 9 en12 jaar). Jongens zijn gemiddeld meestal 11 jaar (tussen 9 en 13 jaar) als ze gaan puberen. In de puberteit begint de geslachtsontwikkeling en krijgt je kind meer lichaamshaar. Misschien ontdekt je kind zelfbevrediging en gaat het hiermee experimenteren. Het ene gezin praat makkelijker over seksualiteit dan het andere. Voor je kind is het fijn als het weet wat het te wachten staat.
Veranderingen in de puberteit
Je kind gaat groeien. Eerst de handen en voeten en vervolgens in de lengte. Meisjes krijgen borsten, bredere heupen en ook de schaamlippen worden groter. Bij jongens groeien de penis en ballen. Bovendien krijgen pubers haar onder hun oksels en rond de schaamstreek. Bij jongens beginnen ook baard en snorharen te groeien. En ze krijgen ‘de baard in de keel’. Er zijn allerlei lichamelijke veranderingen.
Onzekerheid
Meiden en jongens van deze leeftijd moeten vaak wennen aan hun nieuwe lichaam en aan de veranderingen. Ze vragen zich af of ze wel normaal zijn. De verhoudingen in hun lichaam veranderen (groeispurt) en ze gaan zich steeds meer vergelijken met leeftijdsgenoten.
Lichamelijke veranderingen in de puberteit kunnen kinderen onzeker maken over hun lichaam. Als ze puistjes hebben kunnen ze daar bijvoorbeeld veel last van hebben.
Ze zijn zich meer bewust van de verschillen tussen zichzelf en anderen. Zeg dat je kind trots mag zijn op zichzelf. Leg uit dat het lichaam nog doorgroeit tot het achttiende jaar.
Sommige kinderen vergelijken zich met mensen in de media. Leg uit dat mensen in de media er vaak mooier uitzien, doordat ze veel make-up dragen of gefotoshopt zijn.
Eerste verkering
Je kind kan zich voor het eerst bewust worden van verliefde gevoelens of seksuele aantrekkingskracht voor iemand. In deze fase krijgen sommige kinderen hun eerste vriendje of vriendinnetje. Ze lopen hand in hand en geven kusjes. Sommigen gaan ook zoenen.
Seksuele fantasieën en gevoelens
Op deze leeftijd krijgen kinderen interesse in de volwassen seksualiteit. Ze fantaseren meer over seksualiteit en gaan op zoek naar informatie op televisie, op internet en in tijdschriften. Jongens fantaseren vaak iets eerder dan meiden over seks. Jongens doen dit ongeveer vanaf elf/twaalf jaar, meiden ongeveer een jaar later. Ook blijkt dat jongens vaker dan meiden fantaseren over seks. Vooral jongens zijn op deze leeftijd geïnteresseerd in seksuele beelden.
Gevoelens van seksuele opwinding zijn op deze leeftijd normaal en horen bij de seksuele ontwikkeling. Jongens kunnen op deze leeftijd opgewonden zijn en ook een erectie krijgen zonder dat ze dat willen. Ze voelen zich dan vaak ongemakkelijk. Vertel dat dit erbij hoort en dat hun vrienden dit ook hebben. Leg uit dat je het beste even kunt gaan zitten of weg kunt lopen, zodat anderen het niet zien. En vertel dat het niet altijd betekent dat je seksueel opgewonden bent maar dat het gewoon een reactie van het lichaam is.
Op deze leeftijd beginnen kinderen ook te fantaseren over wie ze leuk vinden. Dat kan iemand van hetzelfde of het andere geslacht zijn. We noemen dat ook wel seksuele oriëntatie.
Masturbatie
Zowel jongens als meiden masturberen op deze leeftijd. Masturbatie wordt ook wel zelfbevrediging of soloseks genoemd. In deze levensfase kan je kind door met zijn of haar geslachtsdelen te spelen ook klaarkomen. Masturbatie is niet schadelijk en hoort bij de seksuele ontwikkeling.
Op deze manier leren kinderen hun eigen lichaam kennen en leren ze wat ze wel of niet lekker vinden. Het kan ook een vorm ontspanning zijn (of bieden). Het is belangrijk dat je kind weet dat dit normaal is en dat het zich hier niet voor hoeft te schamen.
Menstruatie en eerste zaadlozing
Sommige meiden kijken uit naar hun eerste menstruatie, het bevestigt voor hen dat ze vrouw worden. Andere meiden zien er juist tegenop. Door je dochter informatie te geven over wat de menstruatie inhoudt en hoe een cyclus verloopt, kun je haar voorbereiden op haar eerste menstruatie.
Tussen 12-15 jaar krijgen jongens hun eerste zaadlozing. Het is goed om hen hierop voor te bereiden, dat ze niet schrikken als hun onderbroek of bed plotseling nat is of er opeens sperma uit hun piemel komt tijdens een orgasme.
Praten is belangrijk
Wanneer je het met je kind over seksualiteit wilt hebben, kan het afhoudend reageren. Toch halen kinderen van tien tot twaalf jaar nog steeds de belangrijkste informatie over seksualiteit en puberteit van hun ouders.
Je kunt ook een boek geven over seks. Of kijk samen naar afleveringen van Dokter Corrie op Schooltv.nl of de serie Oogappels op NPOstart.nl.
Zie ook de tips van Fiona in het filmpje Seksuele voorlichting:
Seksueel weerbaar zijn
Sommige kinderen gaan voor het eerst zelfstandig naar buiten. Daarom is het belangrijk dat je kind seksueel weerbaar is. Leer je kind op het eigen gevoel te vertrouwen. Vertel je kind dat het niet zomaar met andere mensen mee mag gaan, zonder dat jij het weet. Ook niet als het bekenden zijn. Vertel je kind dat hun lijf van hen is en dat daar niemand aan mag komen als je dat niet wilt. En dat als je kind iets overkomt wat het niet wil, het nooit de schuld is van je kind. Laat merken dat je kind altijd bij jou terecht kan.
Online seksuele opvoeding
Vanaf negen jaar worden kinderen vaker ongemakkelijk of schamen ze zich als ze naaktfoto’s of filmpjes zien. Kinderen op deze leeftijd begrijpen dat bloot en tederheid privé zijn, maar kunnen pornografische beelden nog niet goed plaatsen. Toch doen kinderen online al allerlei seksuele ervaringen op. Het is goed om daar over te praten.
Leg uit dat je op deze leeftijd van porno kunt schrikken, het dan kunt wegklikken en er met jou over kan praten. Vertel ook dat je het op deze leeftijd spannend of leuk kunt vinden om naar te kijken. Vertel dat porno niet bedoeld is voor kinderen, maar om volwassenen op te winden. Het is gespeeld en laat niet zien wat seks echt is.
Is je kind actief op social media? Maak dan duidelijke afspraken over wat je wel en niet op een profielpagina plaatst. Spreek af dat je kind geen onbekenden toelaat en mensen blokkeert die vervelende vragen stellen.
Je puber kan op internet allerlei seksueel getinte foto’s en filmpjes tegenkomen. Ook kunnen pubers zelf intieme foto’s of filmpjes van zichzelf versturen. Als onderdeel van de seksuele opvoeding, is het goed om hier met je kind over te praten.
Je puber kan op internet allerlei seksueel getinte foto’s en filmpjes tegenkomen. Ook kunnen pubers zelf intieme foto’s of filmpjes van zichzelf versturen. Als onderdeel van de seksuele opvoeding, is het goed om hier met je kind over te praten. Presentatrice Fiona en deskundige Ingvil de Haan van Rutgers, geven tips in dit filmpje:
Meer over seksuele voorlichting
- Kindenseksualiteit.nl
- Rutgers.nl
- Dossier Seksualiteit en gender op NJI.nl.
- Op Movisie.nl is de brochure ‘Over de grens. Gids voor ouders. Seksueel opvoeden met het vlaggensysteem’ te vinden.
- In de webshop op Rutgers.nl. vind je veel brochures. Sommige zijn gratis, andere voor een kleine vergoeding te downloaden. Aan te raden zijn bijvoorbeeld: ‘Puber in huis, seksuele opvoeding van kinderen 9-15 jaar’ en ‘Seksuele ontwikkeling van kinderen 0-18 jaar’.
- Voor je kind is er de Pubergids.nl