Gedrag in de puberteit

In de puberteit verandert er veel bij je kind – in het lichaam en in het hoofd. Het gedrag van je kind kan hierdoor veranderen. Wat verandert er precies? Hoe ga je hier als ouder mee om?

Wat verandert er in het lichaam van je kind tijdens de puberteit?

In de puberteit ontwikkelingen de hersenen van jouw kind volop. De hersenen moeten zich nog meer ontwikkelen dan we vroeger dachten. Ook het lichaam van je tiener ontwikkelt zich naar volwassenheid. In de puberteit groeien jongeren hard, verandert hun lichaam en worden ze vruchtbaar. Dit gebeurt allemaal onder invloed van hormonen. Dat gebeurt niet bij iedereen op dezelfde leeftijd. Meisjes beginnen eerder met een snelle groei dan jongens. Door al deze lichamelijke processen, zal je puber zich anders gaan gedragen.

Je puber gaat op zoek naar zijn of haar eigen identiteit

Pubers zijn veel met zichzelf bezig en gaan ontdekken wie ze zijn. Je kind kijkt misschien kritisch naar zichzelf. Wat kan ik, hoe zie ik eruit? Hij of zij is daar waarschijnlijk onzeker over en daardoor ook kwetsbaar.

Pubers vinden hun ‘culturele identiteit’ belangrijk. Je kind kan zich afvragen of hij of zij Turk, Marokkaan, Surinamer of Nederlander is. Maar ook: vegetariër of dierenbeschermer, Jehovagetuige of atheïst. Je tiener zoekt misschien idolen als voorbeelden. Bijvoorbeeld zangers, vloggers en influencers.

Wie hij of zij nu is, maakt je kind misschien duidelijk met kleding. Sommige tieners kiezen voor een eigen stijl. Bijvoorbeeld zwarte gothic kleding. Of je kind kiest bijvoorbeeld voor een sexy, chique of sportieve stijl. Moslimmeisjes kiezen soms ineens voor een hoofddoek.

Je puber wordt zelfstandiger

Jongeren met genoeg zelfvertrouwen kunnen al veel zelfstandig doen. Ze kunnen zelf keuzes maken op school en in hun vrije tijd. Ze kunnen zelf een baantje zoeken en zelf hun eigen kleren kopen.

• Het is goed om je kind dat soort dingen alleen te laten doen, maar denk wel mee. Praat samen over de voordelen en nadelen van bepaalde keuzes. Pubers denken dat ze al veel kunnen, maar zien niet altijd de gevolgen. Probeer samen te kijken wat kan.
• Houd in het omgaan met je kind rekening met zijn of haar karakter. Is je puber vaak afwachtend en neemt hij of zij toch eens een nieuw initiatief? Geef dan een compliment. Denkt je kind goed na voordat hij of zij iets doet, terwijl dat niet altijd lukt? Vertel je kind vooral wát het goed doet of heeft gedaan.

Je puber maakt zich los van jou als ouder

Pubers maken zich ook los van hun ouders. Dit zie je onder meer zo:

• Je kind wil zelf beslissingen nemen.
• Je kind wil experimenteren en heeft daarvoor meer vrijheid nodig.
• Je kind zet zich af tegen jou. Hij of zij draagt bijvoorbeeld bepaalde kleding of gedraagt zich anders.
• Je puber snapt er niets van dat je als ouder weleens ongerust bent.
• Je puber praat niet met jou over dingen waar het mee worstelt, maar kiest een andere volwassene als praatpaal.
• Je kind krijgt hechtere vriendschappen. De invloed van zijn of haar vrienden wordt groter dan die van jou als ouder. Lees hier meer over vriendschappen onder tieners.

Je puber is humeurig

Je tiener kan het ene moment de slappe lach hebben en een halfuur later chagrijnig zijn. Je kind wil op deze leeftijd graag nieuwe dingen uitproberen en zelfstandiger worden. Daardoor loopt hij of zij nogal eens tegen de grenzen op, die je aan hem of haar stelt. Je kind gaat misschien vaak tegen je in. Pubers willen op hun eigen manier leven. Je kind kan daardoor ruzie krijgen met jou of leraren. Lees hier hoe je met deze ruzies om kunt gaan.

• Het is goed dat je grenzen blijft stellen. Liefdevol grenzen stellen doe je zo.
• Praat open met je kind. Accepteer als je puber ergens anders over denkt dan jij. Durf zelf ook van mening te veranderen.
• Wees duidelijk in wat je verwacht van je kind. Zorg ook dat dit haalbaar is. Respecteer het als je kind iets zelf wil doen en respecteer zijn of haar vrijheid.

Je puber trekt zich terug

Je kind kan zich ook gaan terugtrekken en nog maar weinig vertellen. Dit hoort bij het volwassen worden. Dit betekent niet dat je geen goede relatie met je kind hebt. Het is een teken dat je kind volwassen aan het worden is.

Accepteer dat je kind meer behoefte heeft aan alleen-zijn. Probeer niet elke keer contact te zoeken als je kind alleen wil zijn.

Je puber is moe

Is je kind vaak moe? Slaapt hij of zij lang uit en hangt het veel op de bank? Dat is op deze leeftijd heel normaal. Je tiener heeft veel slaap nodig door alle veranderingen waar zijn of haar lichaam doorheen gaat. Ongeveer negen tot tien uur per nacht. Maar omdat pubers pas later op de avond moe worden, kunnen ze langer opblijven. Ze moeten dan eigenlijk ook later opstaan om toch negen tot tien uur slaap te krijgen. Dat kan niet, omdat ze op tijd naar school moeten. Je kind slaapt daardoor vaak te weinig. Lees hier meer over pubers en slapen.

Je puber wordt verantwoordelijker

Je tiener kan zich steeds beter inleven in anderen en steeds beter samenwerken. Hij of zij leert zich in te houden, beter te luisteren naar anderen en door te zetten. Je kind voelt ook steeds beter aan aan welke regels hij of zij zich moet houden.

Tips om je puber te helpen tijdens de puberteit

Als ouder kun je je kind helpen zich sociaal-emotioneel goed te ontwikkelen.

• Laat zien dat je betrokken bent bij je kind. Laat ook zien dat je er voor hem of haar bent. Én dat je trots bent op hem of haar.
• Je kunt je puber helpen naar zichzelf te kijken. Dit doe je door het gedrag en de gevoelens te beschrijven. Vraag ook waarom ze iets doen.
• Kijk ook goed naar wat je kind belangrijk vindt. Zelf let je misschien op prestaties en rapportcijfers. Maar je kind is waarschijnlijk bezig met eigen dingen en ervaringen opdoen. Het is fijn voor pubers als je dat begrijpt en er interesse in hebt.
• Moedig je kind aan goed voor zichzelf te zorgen en uit zichzelf ergens aan te beginnen.
• De overgang naar de middelbare school en alle lichamelijke veranderingen zijn makkelijker voor pubers die zich snel aanpassen. Andere kinderen hebben wat meer tijd en steun nodig. Laat merken dat je je kind begrijpt. En ook dat je vertrouwen in hem of haar hebt. Dat je overtuigd bent dat je puber nieuwe situaties aankan.

Filmpjes over omgaan met pubers

Voor veel ouders is de puberteit van hun kind een lastige fase. Je kind wordt steeds zelfstandiger. Hoe ga je hier als ouder goed mee om? Fiona geeft tips in dit filmpje: