groeigids logo
Puber
Seksuele ontwikkeling mood picture

Seksuele ontwikkeling

In de puberteit ontwikkelen jongens en meiden zich op het gebied van seksualiteit. Wat verandert er allemaal voor je tiener? Hoe kun je zorgen voor een goede seksuele opvoeding van je kind? En hoe kun je met je puber over seks praten?

Lichamelijke veranderingen bij pubers

In de puberteit worden jongens en meiden lichamelijk volwassen. Ze worden vruchtbaar. Meisjes worden ongesteld en jongens krijgen hun eerste zaadlozing. Lees hier meer over vruchtbaarheid, over ongesteld worden en over de eerste zaadlozing.

Wanneer en hoe krijgt je puber een relatie?

Tussen de 12 en 15 jaar zijn de meeste jongens en meiden weleens verliefd geweest. Ze ontdekken of ze op jongens, meisjes of allebei vallen. Sommigen weten dit meteen. Soms ontdekken ze dit later. Tussen de 15 en 18 jaar krijgen sommige jongeren voor het eerst een vaste relatie. Anderen houden er losse contacten op na. Ze weten nu (meestal) duidelijker welke seksuele voorkeur ze hebben. Lees hier meer over de seksuele voorkeur bij jongeren.

Een deel van de jongeren gebruikt online media voor het krijgen van een relatie of seks. Vooral de eerste stappen in verkering en relaties zetten jongeren makkelijker via chat. Bijvoorbeeld iemand laten merken dat je hem of haar leuk vindt. De volgende stap, zoals iemand beter leren kennen, gaat meestal via persoonlijk contact.

Wanneer krijgen jongeren ervaring met seks?

Jongeren doen stap voor stap meer seksuele ervaring op. Ze gaan verder dan alleen zoenen en strelen. Met 16 jaar heeft de helft van de jongeren al eens getongzoend. En rond 18 jaar heeft de helft van de jongeren ervaring met vingeren of aftrekken. Met 18 jaar heeft de helft van de jongeren orale seks gehad. De helft van de jongeren van 18 jaar heeft ervaring met geslachtsgemeenschap (penis-in-vagina-seks). De andere helft van de jongeren heeft hier op deze leeftijden nog geen ervaring mee.

De helft van de jongeren van 14 jaar heeft weleens gemasturbeerd. Zowel jongens als meiden doen op deze leeftijd aan zelfbevrediging (masturberen). De groep jongens is wel groter dan de groep meiden. Door masturberen leren jongeren hun eigen lichaam kennen en leren ze wat ze wel en niet prettig vinden. Als je je kind seksuele voorlichting geeft, praat dan ook over masturberen. Hoe? Zo praat je als ouder met je kind over masturberen.

Waar zijn jongeren onzeker over op het gebied van seksualiteit?

  • Meiden blijken minder tevreden over hun lichaam dan jongens. Minder dan de helft van de meiden (46%) is tevreden over haar uiterlijk. Bijna twee derde (64%) van de jongens is tevreden met zijn uiterlijk. De onzekerheid over het lichaam speelt ook tijdens seks een rol. Meiden voelen zich dan vaker onzeker over hoe ze er bloot uitzien.
  • Jongens kunnen het gevoel hebben dat ze moeten presteren. Ze vinden het belangrijk om ‘goed’ te zijn in seks.

Hoe leer je je puber wensen en grenzen aangeven?

Als ouder speel je een belangrijke rol in het weerbaar maken van je kind. Pubers die weten wat ze wel en niet willen op seksueel gebied, staan sterker in hun schoenen. Ze kunnen beter hun wensen en grenzen aangeven. Ook laten ze zich minder snel onder druk zetten om verder te gaan dan ze eigenlijk willen.

Praat met je tiener ook over grenzen en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Je puber voelt zich verantwoordelijker voor zijn of haar gedrag als het daar vooraf over heeft nagedacht. Moedig je puber aan om na te denken over wat hij of zij wel en niet wil. En ook over de gevolgen van de keuzes die hij of zij maakt. Bijvoorbeeld: wat kan er gebeuren als je onveilig vrijt? En wie is verantwoordelijk voor een condoom?

  • Vertel je tiener dat je altijd bij de ander moet checken wat deze wel en niet wil en wel en niet fijn vindt. Als iemand niet duidelijk ‘ja’ zegt is het altijd een ‘nee’. Dan mag je niet verder gaan.
  • Laat je kind weten dat als iemand over zijn of haar grens heen gaat, dit nooit zijn of haar schuld is. Je kind mag dit altijd aan je vertellen.
  • Help bij het aangeven van wensen en grenzen. Bijvoorbeeld door te praten over veilig en onveilig vrijen en hoe je wensen en grenzen kunt aangeven.
  • Let op signalen van grensoverschrijdend gedrag. Veel jongeren flirten, versieren, worden verliefd en proberen dingen uit. Soms gaan zij hierbij over een grens; let daar op. Laat weten dat, als ze over een grens gaan, ze dit ook aan jou mogen vertellen. Vertel ook dat jij ze zal helpen.
  • Praat ook met je tiener over seks op internet.
  • Op Seksueleopvoeding.info lees je meer over het aangeven van wensen en grenzen.

Hoe kun je met je puber over seks praten?

Samen praten over seks is belangrijk. Ook pubers zien hun ouders nog als voorbeeld. Hoe ouder kinderen worden, hoe lastiger ze het vaak vinden om vragen te stellen over seksualiteit. Als ouder kun je daar zelf ook moeite mee hebben.

De meeste meningsverschillen gaan over dat ouders hun kinderen te jong vinden om seks te hebben. Of ze zijn het niet eens met hun partnerkeuze. Bedenk dat jij in een andere tijd bent opgegroeid. De gevoelens en meningen van je kind kunnen en mogen anders zijn. Dit betekent niet dat je alles goed moet vinden.

Tips voor een gesprek over liefde en seks:

  • Begin een luchtig gesprek tijdens het koken of in de auto. Soms praat het makkelijker als je elkaar niet aankijkt en met iets bezig bent.
  • Als je een antwoord niet weet, zeg dat dan. Zoek het op en kom er later op terug.
  • Wanneer je kind begint met zoenen en vrijen, is het belangrijk dat hij of zij dit alleen doet als het het zelf wil, als de ander het ook wil en als het voor beiden fijn is.
  • Je puber moeten leren dat hij of zij altijd ‘nee’ mag zeggen als het geen zin heeft in zoenen of vrijen. Ook als hij of zij net nog ‘ja’ heeft gezegd. En dat je altijd de grenzen van anderen moeten respecteren.
  • Leer je puber dat je bij seks altijd een condoom moet gebruiken omdat je anders een soa kunt krijgen. En een meisje liefst ook de pil of een ander anticonceptiemiddel. Dit zodat de kans nog kleiner is om zwanger te raken.
  • Weet je niet hoe je een gesprek over seks kunt beginnen? Geef je tiener een boek of folder. Laat weten dat je kind met vragen bij je terecht kan.
  • Vertel je kind dat hij of zij kan kijken op een betrouwbare site zoals Sense.info. Daar staan allerlei weetjes en tips voor kinderen van 13 jaar en ouder. Je kind kan er ook vragen stellen.

Wat zijn de LOVE-regels bij praten over seks met je puber?

Bij het praten over seks en seksualiteit is het handig om de vier LOVE-regels te gebruiken. Deze vier regels zijn makkelijk om te onthouden: de eerste letters van deze regels vormen samen het woord LOVE.

  • Let op je kind: zorg dat je weet waar je puber mee bezig is. Offline én online.
  • Open communicatie: als je open vragen stelt, nodig je je tiener uit om iets te vertellen. Sta ook open voor wat je kind zelf aan jou vertelt.
  • Voorbeeld geven: wees zelf het voorbeeld. Zorg dat je kind zich kan spiegelen aan ouders die liefdevol en warm met elkaar omgaan. De kans is groot dat je kind die houding overneemt.
  • Er zijn voor je kind: het is belangrijk dat je puber altijd bij jou terecht kan als er iets is.

Meer over seksuele opvoeding van pubers