De puberteit begint vaak al op de basisschool. Hoe verandert het lichaam van je kind? Wat gebeurt er bij jongens en wat gebeurt er bij meisjes?
Wat is de puberteit?
Halverwege de basisschool gaat het lichaam van je kind veranderen. Dit komt door hormonen. De hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron zorgen ervoor dat de geslachtsklieren gaan werken. De puberteit komt eraan.
Het lichaam van je dochter verandert al enkele jaren voordat ze voor het eerst ongesteld wordt. Het lichaam van je zoon verandert al een paar jaar voor zijn eerste zaadlozing.
Een jongen kan kinderen verwekken vanaf het moment dat hij zijn eerste zaadlozing heeft. Een meisje kan zwanger raken vanaf haar eerste eisprong. Dat is een paar weken voordat ze de eerste keer ongesteld wordt.
Wat verandert er bij meisjes in de puberteit?
Bij meisjes gaan de eierstokken geslachtshormonen aanmaken, waardoor het lichaam verandert. De eerste lichamelijke veranderingen beginnen bij meisjes rond 8 tot 10 jaar.
- Meisjes krijgen gemiddeld borsten als ze rond de 10 jaar zijn. Soms al eerder.
- Ze krijgen schaamhaar. Dit zijn eerst lichtgekleurde haartjes. Daarna worden ze langer, donkerder en gaan ze krullen. Okselhaar komt wat later. Daarna komt haar op armen en benen.
- Vanaf 11 jaar krijgen meisjes vaak een groeispurt. De schaamlippen worden groter en veranderen van kleur. Er komt wit slijm uit de vagina. Dat heet afscheiding.
- De meeste meisjes worden voor het eerst ongesteld tussen 10 en 15 jaar. In groep 7 zitten meestal al wat meisjes die al ongesteld worden.
- Tussen 15 en 18 jaar worden de borsten soms nog wat groter en de heupen wat breder. Het kan zijn dat de borsten links en rechts ongelijk groeien. Dat is normaal. Het verschil verdwijnt meestal later, maar ze kunnen een beetje verschillend blijven.
Lees meer over afscheiding van de vagina.
Lees meer over ongesteld worden.
Haargroei bij meisjes
Sommige meisjes willen zo weinig mogelijk lichaamshaar hebben. En scheren of ontharen hun oksels en huid bij de vagina. Bij sommige meisjes groeit er haar op plaatsen waar vooral mannen lichaamshaar hebben.
Dit kan bijvoorbeeld op de onderbuik, borst, kaak of onder de neus zijn. Heb je hier vragen over? Dan kun je altijd naar je huisarts voor advies.
Wat verandert er bij jongens in de puberteit?
Bij jongens beginnen lichamelijke veranderingen door geslachtshormonen rond 10 tot 12 jaar.
- Bij jongens begint de puberteit met de groei van zaadballen. Daarna groeien de penis en de balzak. Dit gebeurt als ze ongeveer 11 tot 12 jaar zijn. Het is normaal dat het geslachtsdeel van je kind er dan anders uitziet. Zolang je kind geen pijn heeft, is dat niet erg.
- Jongens krijgen een eerste zaadlozing als ze gemiddeld 14 jaar zijn.
Lees meer over de zaadlozing. - Bij jongens begint schaamhaar te groeien tussen de 12 en 13 jaar. Jongens krijgen meer lichaamshaar dan meisjes. Dat komt door de mannelijke hormonen. Wat later komt er haar onder de oksels en in het gezicht: baardgroei. Ook groeien er haren op de armen en benen en in de oren en neus. Sommige jongens krijgen later haren op de borst, rug, buik en schouders. Dat gebeurt soms pas na hun 20ste.
- Tussen 11 en 16 jaar wordt de stem van je zoon lager. Dit heet de baard in de keel krijgen. De lagere stem komt doordat het strottenhoofd in de keel groeit door de hormonen. Bij jongens kun je het soms zien: ze krijgen een adamsappel. De stembanden worden langer en dikker. Jongens moeten wennen aan die nieuwe stembanden. Ze hebben er een tijdje minder controle over. Daardoor gaat de stem soms ineens omhoog of slaat over, midden in een zin of tijdens het zingen. Dit gaat vanzelf over.
Borstgroei bij jongens
De helft van de jongens krijgt in het begin van de puberteit ook borstgroei. Deze borstgroei heet ook wel groeiknoppen. Het komt door hormonen. Je zoon merkt het aan opgezette tepels en een verdikking onder de tepels. Bij jongens met overgewicht komen de groeiknoppen door meer vet nog wat verder naar voren. Ook sommige medicijnen hebben borstvorming als bijwerking.
Borstvorming is niet gevaarlijk. Het verdwijnt meestal weer na twee maanden tot drie jaar. Heb je hier vragen over? Dan kun je altijd naar je huisarts voor advies.
Wat verandert er nog meer in de puberteit?
- Al voordat je kind echt in de puberteit komt, kan zijn of haar gedrag al veranderen.
Lees meer over de prepuberteit. - Er verandert veel in de hersenen van je puber. Het puberbrein werkt echt anders dan je eigen volwassen hersenen. Stemmingswisselingen horen er ook bij. Het is goed om daar rekening mee te houden. En te snappen dat je puber daar niet altijd veel aan kan doen. Lees meer over de ontwikkeling van de hersenen en het puberbrein
- Het zweet onder de oksels gaat sterker ruiken.
- Veel kinderen krijgen in de puberteit jeugdpuistjes.
Is je kind eerder of later in de puberteit?
Is je kind heel vroeg of juist laat in de puberteit, en maak je je zorgen? Bijvoorbeeld als je dochter borsten krijgt voor haar 8e of na haar 12e? Of als de zaadballen van je zoon gaan groeien voordat hij 9 is of na zijn 13e verjaardag?
Vraag dan advies aan de jeugdgezondheidszorg of je huisarts. Soms kan vroege puberteit bij kinderen tijdelijk stoppen. Of kan de arts iets doen zodat de puberteit begint.
Hoe praat je met je kind over lichamelijke veranderingen?
Het is goed om met je kind te praten over lichamelijke veranderingen die gaan komen. Vertel je kind wat er gaat gebeuren. En dat hij of zij hier vragen over mag stellen.
Vaak zijn kinderen wat onzekerder in deze periode. Dat is normaal. Praat erover dat lichamen er verschillend uit zien. En dat elke vagina of penis er anders uitziet.
