Gedrag in de puberteit

In de puberteit verandert er veel bij je kind, in het lichaam en in het hoofd. Het gedrag van je kind kan hierdoor veranderen. Wat verandert er precies en hoe ga je hier als ouder mee om?

Lichamelijke veranderingen in de puberteit

In de puberteit ontwikkelen de hersenen van je kind zich snel. Ook het lichaam van je tiener verandert. Je kind groeit hard, wordt vruchtbaar en krijgt interesse in seks. Dit gebeurt allemaal onder invloed van hormonen.
Dat gebeurt niet bij iedereen op dezelfde leeftijd. Meisjes beginnen eerder met groeien dan jongens. Door al deze veranderingen zal je puber zich anders gaan gedragen.

Lees meer over lichamelijke veranderingen rond de puberteit.
Lees meer over de seksuele ontwikkeling van een puber.

Een puber gaat op zoek naar wie hij of zij is

Pubers zijn veel met zichzelf bezig en gaan ontdekken wie ze zijn.

• Je kind kijkt misschien kritisch naar zichzelf. Wat kan ik, hoe zie ik eruit? Je kind is daar waarschijnlijk onzeker over en daardoor ook kwetsbaar.
• Pubers gaan nadenken waar ze bij horen. Voelt je kind zich bijvoorbeeld Turk, Surinamer of Nederlander? Vegetariër, dierenbeschermer, Jehovagetuige of atheïst? Je tiener heeft meer behoefte aan idolen. Dat kunnen bijvoorbeeld artiesten, vloggers of influencers zijn.
  Lees meer over vloggers en influencers.
• Je kind laat vaak met kleding zien wie hij of zij is of waar hij of zij bij hoort. Sommige tieners kiezen voor een eigen stijl, zoals zwarte gothic kleding of een sexy, chique of sportieve kledingstijl. Moslimmeisjes kiezen soms ineens voor een hoofddoek.

Je puber wordt zelfstandiger

Jongeren met genoeg zelfvertrouwen kunnen al veel zelf. Als pubers meer zelf willen doen en beslissen, lopen ze vaker tegen grenzen aan.

• Het is goed om je kind dingen alleen te laten doen, maar denk wel mee. Praat samen over de voordelen en nadelen van bepaalde keuzes, bijvoorbeeld voor school of bijbaantjes. Pubers denken dat ze al veel kunnen, maar zien niet altijd de gevolgen. Probeer samen te kijken wat kan.
• Houd in het omgaan met je kind rekening met zijn of haar karakter. Is je puber vaak afwachtend en neemt hij of zij toch opeens een nieuw initiatief? Geef dan een compliment. Je kind probeert eerst goed na te denken voordat hij of zij iets doet, ook al lukt dat niet altijd. Vertel je kind vooral wát het goed doet of heeft gedaan.
• Je kind wil op deze leeftijd graag dingen zelf uitzoeken en nieuwe dingen uitproberen. Daardoor loopt hij of zij nogal eens tegen de grenzen op. Pubers willen ontdekken of ze over die grenzen heen kunnen gaan of ze kunnen verleggen. Je kind spreekt je misschien vaak tegen of maakt ruzie met jou.
  Lees hier meer over grenzen opzoeken en hoe je daarmee om kunt gaan als ouder.
  Lees hoe je met deze ruzies om kunt gaan.

Je kind wordt steeds zelfstandiger. Hoe ga je hier als ouder goed mee om? Presentatrice Fiona geeft tips in dit filmpje:

Je puber maakt zich los van jou als ouder

Pubers maken zich ook los van hun ouders. Dit zie je onder meer zo:

• Je kind wil zelf beslissingen nemen.
• Je kind wil experimenteren en heeft daarvoor meer vrijheid nodig.
• Je kind zet zich af tegen jou. Hij of zij draagt bijvoorbeeld bepaalde kleding of gedraagt zich anders.
• Je puber begrijpt niet altijd dat je als ouder soms ongerust bent.
• Je puber praat niet met jou over dingen waar het mee worstelt, maar praat hierover met een andere volwassene.
• Je kind krijgt hechtere vriendschappen. De invloed van zijn of haar vrienden wordt groter dan die van jou als ouder. Lees meer over vriendschappen onder tieners.

Je puber heeft wisselende gevoelens

• Je tiener kan het ene moment de slappe lach hebben en een halfuur later chagrijnig zijn. De ene keer denkt je kind goed na over wat hij of zij zegt, het andere moment wil je kind niet luisteren en gedraagt hij of zij zich niet verstandig.
• Pubers denken soms heel zwart-wit. Soms hebben ze zomaar een uitbarsting van gevoelens.
• Tieners willen graag hun wensen soms meteen uitvoeren. Hebben ze zin in ijs, dan willen ze meteen een ijsje kopen.

Je puber trekt zich terug

Je kind kan zich ook gaan terugtrekken en nog maar weinig vertellen. Dit hoort bij het volwassen worden. Dit betekent niet dat je geen goede relatie met je kind hebt. Het is een teken dat je kind volwassen aan het worden is.

Accepteer dat je kind meer behoefte heeft aan alleen zijn. Probeer niet elke keer contact te zoeken als je kind alleen wil zijn.

Je puber is moe en hangt vaker

Is je kind vaak moe? Slaapt hij of zij lang uit en hangt het veel op de bank? Dat is op deze leeftijd heel normaal.
Je tiener heeft veel slaap nodig door alle veranderingen in zijn of haar lichaam. Ongeveer negen tot tien uur per nacht.
Maar omdat pubers pas later op de avond moe worden, kunnen ze langer opblijven. Ze moeten dan eigenlijk ook later opstaan om toch negen tot tien uur slaap te krijgen. Dat kan niet, omdat ze op tijd naar school moeten. Je kind slaapt daardoor vaak te weinig.
Lees meer over pubers en slapen.

Je puber wordt verantwoordelijker

Je tiener kan zich steeds beter inleven in anderen en steeds beter samenwerken. Hij of zij leert zich in te houden, beter te luisteren naar anderen en door te zetten. Je kind voelt ook steeds beter aan aan welke regels hij of zij zich moet houden.

Tips om je kind te steunen tijdens de puberteit

Als ouder kun je je kind helpen zich sociaal-emotioneel goed te ontwikkelen.

• Het is goed dat je grenzen blijft stellen. Liefdevol grenzen stellen doe je zo.
• Praat open met je kind. Accepteer als je puber ergens anders over denkt dan jij. Durf zelf ook van mening te veranderen.
• Wees duidelijk in wat je verwacht van je kind. Zorg ook dat dit haalbaar is. Respecteer het als je kind iets zelf wil doen en respecteer zijn of haar vrijheid.
• Laat zien dat je betrokken bent bij je kind. Laat ook zien dat je er voor hem of haar bent en dat je trots bent.
• Je kunt je puber helpen naar zichzelf te kijken. Dit doe je door het gedrag en de gevoelens te beschrijven. Stel open vragen over waarom ze bepaalde dingen doen, zonder meteen je mening te geven.
• Kijk ook goed naar wat je kind belangrijk vindt. Zelf let je misschien op prestaties en rapportcijfers. Maar je kind is waarschijnlijk bezig met eigen dingen en ervaringen opdoen. Het is fijn voor pubers als je dat begrijpt en er interesse in hebt.
• Moedig je kind aan goed voor zichzelf te zorgen en uit zichzelf ergens aan te beginnen.
• De overgang naar de middelbare school en alle lichamelijke veranderingen zijn makkelijker voor pubers die zich snel aanpassen. Andere kinderen hebben wat meer tijd en steun nodig. Laat merken dat je je kind begrijpt. En ook dat je vertrouwen in hem of haar hebt. Laat merken dat je ervan overtuigd bent dat je puber nieuwe situaties aankan.