De puberteit begint vaak al op de basisschool. Wat verandert er in de puberteit? Wat gebeurt er bij jongens en wat gebeurt er bij meisjes?
Wat is de puberteit?
Halverwege de basisschool gaat het lichaam van je kind veranderen. Dit komt door hormonen, de puberteit komt eraan. Bij meisjes komen de eerste lichamelijke veranderingen vanaf 8 tot 10 jaar. Het is dus normaal om in groep 5 meisjes met beginnende borsten te zien. Bij jongens zien we de eerste lichamelijke veranderingen meestal ongeveer een jaar later.
Een jongen kan kinderen verwekken vanaf het moment dat hij zijn eerste zaadlozing heeft. Een meisje kan zwanger raken vanaf haar eerste eisprong; een paar weken voordat ze de eerste keer ongesteld wordt. Het is goed om deze veranderingen met je kind te bespreken. Dan weten ze beter wat ze kunnen verwachten.
Hormonen en puberteit
In de puberteit zorgen de hormonen oestrogeen, progesteron en testosteron ervoor dat de geslachtsklieren gaan werken. Ze blijven werken zolang een mens vruchtbaar is.
Bij meisjes gaan de eierstokken geslachtshormonen aanmaken. Door deze hormonen verandert het lichaam. Ook bij jongens zie je veranderingen door geslachtshormonen. Tussen de eerste veranderingen en de eerste keer ongesteld worden of de eerste zaadlozing zit een paar jaar.
Wat verandert er bij meisjes in de puberteit?
Meisjes krijgen gemiddeld borsten als ze rond de 10 jaar zijn. Soms al eerder. Er gaat dan vaak ook schaamhaar groeien. Eerst zijn dit lichtgekleurde haartjes. Daarna worden ze langer, donkerder en gaan ze krullen. Okselhaar komt wat later. Daarna komt haar op armen en benen. Het okselzweet gaat ruiken.
Vanaf 11 jaar zie je bij meisjes een groeispurt. Ook de schaamlippen worden groter en veranderen van kleur. Er komt wit slijm uit de vagina. Dit heet afscheiding. De meeste meisjes worden voor het eerst ongesteld tussen 10 en 15 jaar. In groep 7 zitten meestal al wat meisjes die al ongesteld worden.
Lees meer over afscheiding van de vagina
Lees meer over ongesteld worden
Tussen 15 en 18 jaar worden de borsten soms nog wat groter en de heupen wat breder. Het kan zijn dat de borsten links en rechts ongelijk groeien. Dat is normaal. Het verschil verdwijnt meestal later, maar ze kunnen een beetje verschillend blijven.
Wat verandert er bij jongens in de puberteit?
Bij jongens begint de puberteit met de groei van zaadballen. Daarna groeien de penis en de balzak. Dit gebeurt als ze ongeveer 11 tot 12 jaar zijn. Het is normaal dat het geslachtsdeel van je kind er dan anders uitziet. Zolang je kind geen pijn heeft, is dat niet erg. Jongens krijgen een eerste zaadlozing als ze gemiddeld 14 jaar zijn.
Jongens krijgen meer lichaamshaar dan meisjes. Dat komt door de mannelijke hormonen. Bij jongens begint schaamhaar te groeien aan het begin van de puberteit, tussen de 12 en 13 jaar. Wat later begint er haar te groeien onder de oksels en in het gezicht: baardgroei. Ook groeien er haren op de armen en benen en in de oren en neus. Sommige jongens krijgen later haren op de borst, rug, buik en schouders. Dat gebeurt soms pas na hun 20ste. Het okselzweet gaat ruiken.
Door de hormonen groeit het strottenhoofd in de keel. Bij jongens kun je het soms echt zien: ze krijgen een adamsappel. De stembanden worden door die groei langer en dikker. Daardoor wordt de stem lager als je zoon tussen 11 en 16 jaar is. Dit heet de baard in de keel krijgen. Jongens moeten wennen aan die nieuwe stembanden. Ze hebben er een tijdje minder controle over. Daardoor gaat de stem soms ineens omhoog of slaat over. Vaak midden in een zin. Ook tijdens het zingen. Dit gaat vanzelf over.
Borstgroei bij jongens
De helft van de jongens krijgt in het begin van de puberteit ook borstgroei. Deze borstgroei heet ook wel groeiknoppen. Het komt door hormonen. Je zoon merkt het aan opgezette tepels en een verdikking onder de tepels. Bij jongens met overgewicht komen de groeiknoppen door meer vet nog wat verder naar voren. Ook sommige medicijnen hebben borstvorming als bijwerking.
Borstvorming is niet gevaarlijk. Het verdwijnt meestal weer na twee maanden tot drie jaar. Heb je hier vragen over? Dan kun je altijd naar je huisarts voor advies.
Haargroei bij meisjes
Sommige meisjes willen zo weinig mogelijk lichaamshaar hebben. En scheren of ontharen hun oksels en huid bij de vagina. Bij sommige meisjes groeit er haar op plaatsen waar vooral mannen lichaamshaar hebben. Bijvoorbeeld op de onderbuik, borst en kaak of onder de neus. Heb je hier vragen over? Dan kun je altijd naar je huisarts voor advies.
Meer veranderingen in de puberteit
Veel kinderen krijgen in de puberteit jeugdpuistjes.
Er verandert ook veel in de hersenen van je puber. Het puberbrein werkt echt anders dan je eigen volwassen hersenen. Stemmingswisselingen horen er in de puberteit ook bij. Het is goed om daar rekening mee te houden. En te snappen dat je puber daar niet altijd veel aan kan doen.
Lees meer over het de ontwikkeling van de hersenen en het puberbrein
Eerder of later in de puberteit
Is je kind heel vroeg of laat in de puberteit? En maak je je zorgen? Vraag dan advies aan de Jeugdgezondheidszorg of je huisarts. Bijvoorbeeld als je dochter borsten krijgt voor haar 8e of na haar 12e. Of als de zaadballen van je zoon gaan groeien voordat hij 9 is of na zijn 13e verjaardag. Soms kan vroege puberteit bij kinderen tijdelijk stoppen. Of kan de arts iets doen zodat puberteit begint.
Praten over lichamelijke veranderingen
Het is goed om met je kind te praten over lichamelijke veranderingen die gaan komen. Vertel je kind wat er gaat gebeuren. En dat hij of zij hier vragen over mag stellen. Vaak zijn kinderen wat onzekerder in deze periode. Dat is normaal. Praat erover dat lichamen er heel verschillend uit kunnen zien. En dat elke vagina of penis er anders uitziet.
Meer weten over lichamelijke veranderingen?
Op Sense.info leest je kind meer over lichamelijke veranderingen in de puberteit.
