groeigids logo
Puber
Seksuele ontwikkeling van 12 tot 18 jaar mood picture

Seksuele ontwikkeling van 12 tot 18 jaar

In de puberteit ontwikkelen jongens en meiden zich ook op seksueel gebied. Wat verandert er allemaal voor je tiener? En hoe kun je met je puber over seks praten?

Lichamelijke veranderingen bij pubers

In de puberteit worden jongens en meiden lichamelijk volwassen. Hun lichaam verandert en ze worden vruchtbaar. Meisjes worden ongesteld en jongens krijgen hun eerste zaadlozing. Lees hier meer over vruchtbaarheid, over ongesteld worden en over de eerste zaadlozing.

Wanneer en hoe kan een puber een relatie krijgen?

Tussen de 12 en 15 jaar zijn de meeste jongens en meiden weleens verliefd geweest. Ze ontdekken of ze op jongens, meisjes of allebei vallen. Sommigen weten dit meteen. Soms ontdekken ze dit later.

Tussen de 15 en 18 jaar krijgen sommige jongeren voor het eerst een vaste relatie. Anderen zijn hier nog niet aan toe of hebben losse contacten. Op deze leeftijd weten de meeste tieners welke seksuele voorkeur ze hebben. Lees meer over de seksuele voorkeur van jongeren.

Sommige tieners gebruiken online media voor het krijgen van een relatie of seks. Vooral de eerste stappen in verkering en relaties zetten jongeren vaak via appen of chatten. Ze laten zo makkelijker merken dat ze iemand leuk vinden.
De volgende stap, zoals iemand beter leren kennen, gaat meestal via persoonlijk contact.

Wanneer krijgen de meeste jongeren ervaring met seks?

Jongeren doen stap voor stap meer seksuele ervaring op. Ze gaan verder dan alleen zoenen en strelen. Met 16 jaar heeft de helft van de jongeren al eens getongzoend. En rond 18 jaar heeft de helft van de jongeren ervaring met vingeren of aftrekken. Met 18 jaar heeft de helft van de jongeren orale seks gehad. De helft van de jongeren van 18 jaar heeft geslachtsgemeenschap (penis-in-vagina-seks) gehad. De andere helft van de jongeren heeft op die leeftijd nog geen ervaring.

De helft van de jongeren van 14 jaar heeft weleens gemasturbeerd. Zowel jongens als meiden doen op deze leeftijd aan zelfbevrediging (masturberen). Jongens doen dit meer dan meiden.
Door masturberen leren jongeren hun eigen lichaam kennen en leren ze wat ze wel en niet prettig vinden. Als je je kind seksuele voorlichting geeft, praat dan ook over masturberen.
Lees de tips om met je kind over masturberen te praten.

Waar zijn jongeren onzeker over bij seks?

  • Meiden blijken minder tevreden over hun lichaam dan jongens. Minder dan de helft van de meiden (46%) is tevreden over haar uiterlijk. Bijna twee derde (64%) van de jongens is tevreden met zijn uiterlijk. Onzekerheid over het lichaam speelt ook tijdens seks een rol. Meiden voelen zich dan vaker onzeker over hoe ze er bloot uitzien.
  • Jongens kunnen het gevoel hebben dat ze moeten presteren. Ze vinden het belangrijk om ‘goed’ te zijn in seks. Daardoor voelen ze druk en zijn ze minder ontspannen.

Hoe leer je je puber wensen en grenzen aangeven?

Als ouder speel je een belangrijke rol in het weerbaar maken van je kind. Pubers die weten wat ze wel en niet willen op seksueel gebied, staan sterker in hun schoenen. Ze kunnen beter hun wensen en grenzen aangeven. Ook laten ze zich minder snel onder druk zetten om verder te gaan dan ze eigenlijk willen.

Praat met je tiener ook over grenzen en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Je puber voelt zich verantwoordelijker voor zijn of haar gedrag als hij of zij daar vooraf over heeft nagedacht. Moedig je puber aan om na te denken over wat hij of zij wel en niet wil. En ook over de gevolgen van de keuzes die hij of zij maakt. Bijvoorbeeld: wat kan er gebeuren als je onveilig vrijt? En wie is verantwoordelijk voor een condoom?

  • Vertel je tiener dat je altijd bij de ander moet checken wat deze wel en niet wil en wel en niet fijn vindt. Als iemand niet duidelijk ‘ja’ zegt, is het altijd een ‘nee’. Dan mag je niet verder gaan.
  • Laat je kind weten dat als iemand over zijn of haar grens heen gaat, dit nooit zijn of haar schuld is. Je kind mag dit altijd aan je vertellen.
  • Help bij het aangeven van wensen en grenzen. Bijvoorbeeld door te praten over veilig en onveilig vrijen en hoe je wensen en grenzen kunt aangeven.
  • Let op signalen van grensoverschrijdend gedrag. Veel jongeren flirten, versieren, worden verliefd en proberen dingen uit. Soms gaan zij hierbij over een grens. Laat weten dat, als ze over een grens gaan, ze dit ook aan jou mogen vertellen. Vertel ook dat jij ze zal helpen.
  • Praat ook met je tiener over seks op internet.
  • Op Seksueleopvoeding.info lees je meer over het aangeven van wensen en grenzen.

Hoe kun je met je puber over seks praten?

Samen praten over seks is belangrijk. Ook pubers zien hun ouders nog als voorbeeld. Hoe ouder kinderen worden, hoe lastiger ze het vaak vinden om vragen te stellen over seks. Als ouder kun je daar zelf ook moeite mee hebben.

De meeste meningsverschillen gaan over dat ouders hun kinderen te jong vinden om seks te hebben. Of ze zijn het niet eens met hun partnerkeuze. Bedenk dat jij in een andere tijd bent opgegroeid. De gevoelens en meningen van je kind kunnen en mogen anders zijn. Dit betekent niet dat je alles goed moet vinden.

Tips voor een gesprek over liefde en seks:

  • Begin een luchtig gesprek tijdens het koken of in de auto. Soms praat het makkelijker als je elkaar niet aankijkt en met iets bezig bent.
  • Als je een antwoord niet weet, zeg dat dan. Zoek het op en kom er later op terug.
  • Vertel je kind dat hij of zij altijd ‘nee’ mag zeggen als het geen zin heeft in zoenen of vrijen. Ook als hij of zij net nog ‘ja’ heeft gezegd. Vertel ook dat je altijd de grenzen van anderen moeten respecteren.
  • Leer je puber dat je bij seks altijd een condoom moet gebruiken omdat je anders een soa kunt krijgen. En dat een meisje het liefst ook de pil of een ander anticonceptiemiddel gebruikt. Zo is de kans om zwanger te raken nog kleiner.
  • Weet je niet hoe je een gesprek over seks kunt beginnen? Geef je tiener een boek of folder. Laat weten dat je kind met vragen bij je terecht kan.
  • Vertel je kind over Sense.info. Daar staan allerlei weetjes en tips voor kinderen van 13 jaar en ouder. Je kind kan er ook vragen stellen.

Wat zijn de regels bij praten over seks met je puber?

Bij het praten over seks en seksualiteit is het handig om de vier LOVE-regels te gebruiken. Deze vier regels zijn makkelijk om te onthouden: de eerste letters van deze regels vormen samen het woord LOVE.

  • Let op je kind: zorg dat je weet waar je puber mee bezig is. Offline én online.
  • Open communicatie: als je open vragen stelt, nodig je je tiener uit om iets te vertellen. Sta ook open voor wat je kind zelf aan jou vertelt.
  • Voorbeeld geven: zorg dat je kind een voorbeeld kan nemen aan ouders die liefdevol en warm met elkaar omgaan. De kans is groot dat je kind die houding overneemt.
  • Er zijn voor je kind: het is belangrijk dat je puber altijd bij jou terecht kan als er iets is.

Meer over seksuele opvoeding van pubers